Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolskiepolewładzywXXwiekujakogeneratorznaczeń…
31
stopniuwymknęłasięspodpartyjnejkontroli,przyczyniającsiędowzmocnie-
niaistotnychautonomicznychniszżyciaintelektualnego.Dotyczyłotozarówno
Dwolnomyślicielstwa”wiekuakademików,jakiwywalczonychprzezcałysektor
przywilejów.Ichnajlepszymprzykłademsąregulacjeustawoweobowiązujące
wokresie1956-1968.Dawałyoneuczelniomznacznystopieńsamorządności,
wtymmożliwośćwyborurektorówidziekanów(Antonowicz2015).Opro-
blemachzpolitycznąkontroląnaukipo1956r.świadczątakżesprawozdania
SłużbyBezpieczeństwaorazWydziałuNaukiKCPZPR.Jakwynikazzachowanej
dokumentacji,instytucjetemiałyewidentneproblemyzpodporządkowaniem
sobienaukowcówwwymiarzepolitycznym,anawetniewpełnikontrolowały
politykękadrowąwieluinstytutów(Pleskot,Rutkowski2009,2012).
Jednąznajwyraźniejszychróżnicmiędzyradzieckimapolskimpolemwła-
dzywomawianymokresiewydajesięto,żeczęśćpolskiejelityinteligenckiej
rzeczywiścieuczestniczyławszerzejdefiniowanympoluwładzy.Kluczowe
napięciewjejstrukturze,szczególniewlatach60.,istniałomiędzystarą,wie-
lopokoleniowąinteligencją,któramiałazwyklesolidnewyższewykształcenie
idysponowałakapitałemkulturowymorazspołecznymnawysokimpoziomie,
anowąinteligencją,którabyłabardziejelitąnomenklaturową,opartąprzede
wszystkimnakapitalepolitycznym,awięczupełneinnymtypiekapitałuspo-
łecznego,generowanymraczejprzeznoweinstytucjewładzyniżdawnesieci
rodzinno-klanowewywodzącesięczęstozwiekuXIX.TymczasemGeorgiM.
Derluguiantwierdzi,żepo1953r.wZSRRpolewładzyzostałozdominowane
przezpodzielonąfrakcyjnienomenklaturę.Jejfrakcjakonserwatywnadążyła
doograniczeniazmianwstrukturzepolitycznejkrajudotakich,którebyłyby
koniecznedlazapewnieniabezpieczeństwanomenklaturzeizachowaniajej
przywilejów.Frakcjareformatorskazmierzałazaśdounowocześnieniasys-
temu,postulowaławiększąliberalizacjęiotwarcienaZachód.Podziaływśro-
dowiskuinteligenckimmożnauznaćzahomologicznedoopozycjimiędzy
tymifrakcjaminomenklatury.Głównymorganemideowymkonserwatystów
stałsięmiesięcznikDOktiabr”,natomiastliberałów-czasopismoDNowyjMir”
redagowanewówczasprzezAleksandraTwardowskiego.Rosyjscyliberałowie
wZSRRznanibylirównieżjakoDsześćdziesiątnicy”,anajwiększąaktywność
przejawialiwokresieodwilżyChruszczowowskiej,czyliodXXZjazduKPZR
wlutym1956r.doobaleniaChruszczowawpaździerniku1964r.Frakcjakon-
serwatywnamiałazaśobsesjęnapunkciewłasnejstabilnościisprzeciwiałasię
jakimkolwiekwezwaniomdozmianwobrębiesystemuwładzy,atakżewszel-
kimprzemianomwpolityceiideologii,pozatyminajbardziejkosmetycznymi
(Derluguian2005:108).
