Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10|wstęp
puszczaliliterackąsondęwcodziennośćkomunistycznegopaństwa,
zwłaszczatęskrzętnieprzesłanianą,czytaliiomawialidzieła,naktó-
rychistnienieowopaństwoniewyrażałozgody,ajejtwórcówtępiło.
WInnaRosja”,spopularyzowananietylkowrefleksjirusycy-
stycznejdziękipracomAndrzejaDrawicza,pojawiłasięjednak
dużowcześniej.JużwpołowielatpięćdziesiątychCzapskiiHer-
lingniemalrównocześniezaczęlipisaćoWRosjinowej”,WRosji
innej”8,którejwcześniejdoświadczylinaWnieludzkiejziemi”
iktórąopisaliwswoichdziełach.Wtymmiejscuujawniasiępew-
naróżnicamiędzyWinnąRosją”WpolskichświadkówGUŁagu”9
iDrawicza.Badacztenużyłtegoterminuwodniesieniudopostaw
tychRosjan,którzydowiedlikłamliwościsowieckiejpropagandy
głoszącej,WżeRosjamieścisiętylkonaswoimgeograficzniewy-
tyczonymobszarze,żetrzebawniejbyćzawszelkącenę”10.WInna
Rosja”DrawiczawwersjinajwcześniejszejtoRosjawizgnanii,
Rosjaliterackaikulturalnanaemigracji.Apolscyświadkowietę
WinnąRosję”znaleźliwgranicachWinnegoświata”,pośródwięź-
niów,łagiernikówiprzypadkowychtowarzyszypodróży,pośród
zagłodzonychmieszkańcówimperium.Dopieropóźniej,poopusz-
czeniuWnieludzkiejziemi”,ichposzukiwaniaskupiłysięnalite-
raturze.Pomińmyjednakdrobneróżnicemiędzyrusycystąkrajo-
wymapisarzamiemigracyjnymi;ważniejszejestbowiemto,co
ichłączy.PodobnieakcentowalioniznaczenieWwspółtworzenia”
Rosjijakoduchowejwspólnotyopierającejsięnafundamencie
wartościalternatywnychwobecideologiikomunistycznej.Kiero-
wałnimiteżtensamimperatywWstworzeniananowoinstynktu
zatraconejsolidarnościztąRosjąinną,któranigdyistniećnie
przestała”.Gdyż,jakpisałCzapski,Wtylkowtedymarzyćmożemy
oprzyszłości”11.
Wpołowielatosiemdziesiątych,jużwepocegłasnostiiwZSRR,
GrudzińskiwDziennikupisanymnocązanotował,żeWpokładać
nadziejęwinnejRosjiznaczyłodlawielu«realistów»oszukiwać
samegosiebieimrzonkamibałamucićbiednychczytelników”12.
Owemrzonkijednak,inaczejniżwszelkieteorierealistówufundo-
wanenalękachiidiosynkrazjach,byłyprzecieżopartenażycio-
wymdoświadczeniu,nakontakciezczłowiekiem.Aletakżezkul-
turąrosyjską,diagnozującąikształtującąrzeczywistośćduchową
