Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wstęp
|
9
Warszawa1992;H.Siewierski,Spotkanienarodów,Paryż1984;
I.Sariusz-Skąpska,PolscyświadkowieGUŁagu.Literaturała-
growa1939-1989,Kraków1995),aleraczejjakotematdodatko-
wy,poboczny.Wpodobnysposób,niedostrzegającchybaznaczenia
nurturosyjskiego,podchodzilidoproblemuautorzypracimono-
grafiiprezentującychsylwetkiposzczególnychpisarzy.Doprowa-
dziłotowkonsekwencjidotego,żeznaczącaczęśćemigracyjnej
prozy(literaturadokumentuosobistego,eseje,opowiadania,po-
wieści,pamiętnikimówione),połączonawszakwspólnąpłaszczy-
znątematurosyjskiego,jestrozproszona.I,cogorsza,dominuje
wniejłagrowo-martyrologicznaperspektywa.Chodzizatemoto,
bypokazać,iżpolskieemigracyjnespojrzenienaRosjęniebyło
podporządkowanetylkodoświadczeniukrzywdy,żetrudnaibole-
snaprzeszłośćnieuniemożliwiałamyśleniaoprzyszłości,że
wwieludziełachpodjętopróbęprzełamaniapolsko-rosyjskiego
fatalizmudziejowego.
Rosyjskinurtwpolskiejliteraturzeemigracyjnejtworzyliprzede
wszystkim(alenietylko)pisarze,którzyingremiodoświadczyli
całegospektrumterrorusowieckiego–odżyciapodokupacją,
zagrożeniadeportacją,poprzezaresztowanie,długotrwałewięzie-
nie,zsyłkę,łagier,Kołymę,ażpokilkunastotygodnioweoczekiwa-
niewceliśmiercinarozstrzelanie.Skaladoświadczeniazaowo-
cowałajednakodpowiedniąszerokościąigłębiąpoznania.Polscy
świadkowieWcywilizacjikoncentracyjnej”,poznawszydokładnie
jejkolejneWkręgi”,odtworzylijewswoichdziełachposzczęśli-
wymopuszczeniuWkrajuniewoli”,odsłonilizasadyfunkcjonowa-
niatiuriemnojciwilizacji,jakstalinowskisystemokreśliłaNa-
dieżdaMandelsztam.Wswojejtwórczościprzekroczylihoryzont
polskichoczekiwań,przezwyciężylitendencjęograniczaniasiędo
Wwłasnejskóry”.Jednocześniedomagalisięanalogicznychpro-
cedurbadawczych.Dlaczęściznich(BeataObertyńska,Wacław
Grubiński)procespoznawaniaRosjinatymsięzakończył,aledla
dużejgrupypisarzy(GustawHerling-Grudziński,JózefCzapski,
JerzyGliksman,StanisławVincenz,AleksanderWat)zrekonstru-
owaniedramatycznychdoświadczeńsowieckichoznaczałopoczą-
tekdługiejtwórczości,wktórejproblemRosjistawałsięjednym
zgłównych,częstoniemaldominującychtematów.Pisarzeciza-
