Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
drogiibezdrożado„innej”rosji
|
29
owozróżnicowaniejeszczepogłębić.Dostrzegłabowiemzasadni-
czą,bojakościowąiilościowąodmiennośćmiędzyterroremcar-
skimaterroremkomunistycznym.
Pojawiasięnaturalnepytanie–gdzieowąWinność”polscypisa-
rzeodnaleźli?DoświadczeniepozytywnejWinności”włagrze,ale
takżepozanim,natakzwanejwolności,wynikałoprzedewszyst-
kimzespotkaniazczłowiekiem.Czapskipodkreślałzradością,że
mimoniewyobrażalnegoterroru,uporczywegodążeniawładzso-
wieckichdopodporządkowaniajednostki,zdławieniaosobyludz-
kiej,Wczłowiekniezostałtamcałkowiciezniszczony”85.Autorzy
najważniejszychliterackichzapisówpolskiegodoświadczenia
RosjisowieckiejprzeciwstawiająsięWbezpłodnejibezmyślnej
idiosynkrazji”86,przezwyciężająnarodoweresentymenty.Pojawia
sięteżprzekonanie,żenajwiększeofiaryponieśliRosjanie,żeto
oniwłaśnienajbardziejucierpieliodsystemukomunistycznego.
WpowieściTyfus,terazsłowikiMarianaCzuchnowskiegokrytyka
akcentowała:Wspojrzenienawszystkichobywatelisowiec-
kichjakonawspółtowarzyszyniedoli,postrzeganieichjakoofiary
(anienarzędzia)systemu”87.Wewstępiedooburosyjskichwydań
Innegoświata(wLondynieiwMoskwiewtłumaczeniuNatalii
Gorbaniewskiej)Grudzińskipodkreślał,żewrelacjachPolaków
iRosjannajpilniejsząpotrzebąjestWpogłębianiepoczuciawspól-
negolosu”88.
PrzyjęcietakiejpostawyprowadzidozmianypostrzeganiaRo-
sjanina,doistotnejkorektyjegopolskiego,stereotypowegowize-
runku.WInny”Rosjaninwpolskichświadectwachwżadnymrazie
niedajesięzaklasyfikowaćjakohomosovieticus,conieoznacza,
żetakichpostaciwtychtekstachnieznajdziemy.Niejesttojuż
wiecznyibezwolnyrabpoddanyWheroizmowiniewoli”.Najpięk-
niejsząegzemplifikacjętychposzukiwań,choćniebrakichwe
wszystkichtekstach,znajdujemywInnymświecie.Herling-Gru-
dzińskiuchwyciłbowiembuntmentalny,opisałnarodzinywolno-
ściwewnętrznej(oczympóźniejnapiszeSołżenicyn89)wuwięzio-
nychRosjanach,przyjęciedobrowolnegomęczeństwa,gotowość
poniesienianajwiększychofiar,dotrzymaniewiernościideałom,
wytrwaniewwierzewtranscendentnąwartośćosobyludzkiej,du-
chowyifizycznyheroizmwjejobronie(pisałotymtakżewielo-
