Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
drogiibezdrożado„innej”rosji
|
31
wachLechoniawyrażasięgłostylkopewnejformacjikulturalnej,
czymożeteżwstydliwieukrywanenaszepolskieskłonności,na-
szedyspozycje,naszeestetyczne,aleietycznewybory?
WitoldGombrowiczzauważył,żeodczasuSienkiewiczaWnic
innegoPolakowiniemogłosięnaprawdępodobać[…].Tozaszpun-
towanienaszejwyobraźnisprawiło,żewieknaszprzeżywaliśmy
jaknainnejplanecieiniewielezmyśliwspółczesnejprzenikało
wnas”.WSienkiewiczu,grzmiGombrowicz,jakbyutwierdzając
wybórLechonia,wtymWpierwszorzędnympisarzudrugorzęd-
nym”,zawierasięWostateczny,najbardziejintymnysekretpol-
skiegosmaku,polski«senourodzie»”.LiteraturapolskaWprawie
zawszeutożsamiałaurodęzcnotą”,awSienkiewiczusiętosku-
mulowało.Możnabywtymmiejscuzaoponować,żetrudnoprzy-
pisaćKmicicowi,zwłaszczawjegowczesnychpostępkach,nad-
miarcnoty,żeprzecieżbyłgrzesznyiwystępny.Alejegogrzech,
jakbezlitośnieperorujeGombrowicz,toWgrzechsympatyczny,
grzechpoczciwy,grzechuroczy,grzech«czysty»,[…]grzechznad-
miarusiłżywotnychiczystegoserca”.Polskakulturaniechciała
alboniemogłaprzyjąćdowiadomości,żeWistniejepięknohańby
ipodłości,pięknopogańskiegrzechu”.Musieliśmy,musimy,jako
naródsłabytroszczyćsięonasząurodę,Wktórajestwezwaniemdo
świata:patrz,nieprześladujmnie,kochaj”93.
ZestawieniesłówLechoniazdiagnoząGombrowiczaumożliwia,
jaksięwydaje,znacznerozszerzeniedotychczasowegomyślenia
oprzyczynachpolskiejniechęcidokulturyrosyjskiej,przekro-
czeniedeterminantówwyłączniehistorycznych,martyrologicz-
nych.PrzełamaćtęawersjętoprzezwyciężyćwPolakuSienkiewi-
cza.StanisławVincenzzauważyłniegdyś,żeantypatiedoRosji
mogąbyćpowodowaneWsienkiewicziadą”94.Żeb
ywięcdocenić
Rosję,należywyleczyćsięzwirusaarcypolskości,ultrakatolicy-
zmuiksenofobii.Aleiztegonieuświadamianego,wyrażonego
przezLechoniaizdiagnozowanegoprzezGombrowiczabakcyla
utożsamieniaurodyzcnotą.Niewielkagrupapisarzy,którzypodjęli
tenwysiłek95,świadczynajlepiej,żeniejesttołatwe.
WświadectwachzWdomuniewoli”refleksjanadliteraturąro-
syjskązajmujebardzoniewielemiejsca.PisałoniejCzapski,
wspominającspotkaniaztwórcamirosyjskimi,niecouwagipo-
