Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
józeFaCzapsKiegona„dobreizłezrosją”
|
39
Czapskiwspominał,jakgłębokowpamięćzapadłymusłowaKra-
sińskiegozPrzedświtu:Wrzeczywistośćsiępomałuwświatprze-
mieniaideału”26,wktórychupatrywałnieomalwezwaniedodzia-
łania27.Dążeniedowyeliminowaniazłazeświata,podduchowym
przewodnictwemTołstoja,stanowiłowtymkontekściepierwszy
etapprzekształcaniarzeczywistości.Uwieńczeniemowychdzia-
łańmiałabyćwszechświatowarewolucjareligijna.Aleówprojekt
oddalałjeszczebardziejodPolski.MariaCzapska,towarzyszka
owychposzukiwań,powielulatachzkrytycznympobłażaniem
podkreślałanaiwnośćowegoWprogramu”:WBezszerszychpodstaw
myślowych,bezczuciahistorii,żyliśmyprzekonaniem,żewiara
góryprzenosi,poodrzuceniuwszelkichkompromisów,włącznie
zkompromisemposiadania”28.Młodzieńczażarliwośćwdocho-
waniuwiernościwyznawanymideałomniebyłajednakuCzapskie-
gopozą,nieliczącsiębowiemzostatecznymikonsekwencjami,
młodypacyfistapowziąłdecyzjęodejściaztworzonegowłaśnie
wojskapolskiego29.
ZtejutopiiwyzwoliłCzapskiegoDymitrMierieżkowski,pozna-
nynapoczątkuroku1919wPiotrogrodzie,dokądmłodydezerter
udałsięwniewątpliwieekspiacyjnejmisjiodnalezieniazaginio-
nychżołnierzy,kolegówzporzuconegoIPułkuUłanówKrecho-
wieckich.Mierieżkowski,pisarzdziśniemalzapomniany,wowym
czasiebyłtwórcąwysokocenionym,podziwianogozarównojako
pisarza,jakifilozofa,jeszczewlatachtrzydziestychkandydował
wrazzBuninemiGorkimdoNagrodyNobla30.Ontowokresie
spotkańzmłodymtołstojowcemprzełamałniezwykływpływauto-
raZmartwychwstanianaCzapskiego,Wwskazał[mu]dojakiego
stopniacałafilozofiaTołstojajestpojakiemuśprostacka,ekstre-
mistycznainieżyciowa”31.TowłaśnieMierieżkowskiopowie-
działmulegendęodwóchświętych,MikołajuiKasjanie,którzy
wbiałychszatachstaralisiędotrzećdonieba.Pierwszypobrudził
odzienie,pomagającnapotkanemupodrodzeczłowiekowi,iprzed
PanemBogiemstanąłutytłanywbłocie.Druginatomiast,trosz-
czącsięozachowanieczystościsukiennaspotkaniezBogiem,nie
pomógłpotrzebującemu.PierwszegoBógnagrodziłświętemina-
bożeństwemdwarazywroku,drugiegozaśświętemtylkowroku
przestępnym32.Czapskinapisał:Wtowszystkobyłokrzyżowym
