Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38|rozdziałdrUgi
AwdużowcześniejszymszkicuOBrzozowskimnapisałwprost:
WJeżeligdziewyczuwałem,żetraktujesięsprawyintelektualne
tak,jakbytobyłysprawyżyciaiśmierci,towłaśniewRosji”21.
AutoraBraciKaramazowpoznałjednakniecopóźniejdzięki
sugestiomDymitraMierieżkowskiego22.Najważniejszymodkry-
ciempierwszychposzukiwańideowychbyłatwórczośćgeniusza
zJasnejPolany.CzapskistałsięWnamiętnymtołstojowcem”,pa-
cyfistą.Zafascynowałagoideaniesprzeciwianiasięzłusiłą23.
Przeniósłsięwświatabstrakcyjnychmarzeńopowszechnymdo-
bru.Maksymalizmetyczny,którymCzapskiegoWzaraziły”dzieła
Tołstoja,byłjegoodpowiedziąnaWletniąpolskość”najbliższego
środowiska.Gdyżchybawłaśniewowymnieuświadamianymdo
końcarozczarowaniukryjesięodpowiedźnafundamentalnepyta-
nieZdziechowskiego(bardzoprzecieżmubliskiego):jakCzapski,
Wszlachcickresowydałsięuwieśćekstremizmowirosyjskiemu”24?
Niebyłatoprzecieżnarodowaapostazja,boatmosferakosmopoli-
tycznegopałacuwPrzyłukachwistotnysposóbodbiegałaodpa-
triotycznegoklimatudworówszlacheckichpośródWpagórkówleś-
nych”,pośródWłąkzielonych”.Aleprzecieżtonierosyjskość
samawsobieujawniłaswojąatrakcyjność.Wciągałaideowość
rosyjskiejliteratury,jejniesamowitatemperaturaemocjonalna.
WZnamtwojeczyny,żeanizimny,anigorącyniejesteś.Obyśbył
zimnyalbogorący!Askorojesteśletniianigorący,anizimny,
chcęcięwyrzucaćzmychust”25–przypominaStawroginowisło-
waApokalipsymnichTichonwzatrzymanymprzezcenzuręroz-
dzialeBiesów.OweekstremaokazałysiędlaCzapskiegoświet-
nymantidotumnapolskąWletniość”jegokresowejrzeczywistości,
naPolskęWpołaniecką”iWpodfilipską”.
WDojakichstopnirewolucyjnościjamusiałemdojść,żebystać
sięnareszciePolakiem?”–zastanawiałsiępisarzwprzywołanej
jużrozmowiezKłoczowskim.Wwielutekstach,nadziesiątkach
stronCzapskipróbowałzrekonstruowaćswojądrogędopolskości
dojrzałej,którejbrakowałomuwkosmopolitycznymdworzewPrzy-
łukach.Napierwszymetapieowejdrogidominowałojednaknie
poszukiwaniepolskości,aległębokapotrzebazakorzenieniawświe-
ciewartościabsolutnych.TotenimperatywwyrwałgozWpołaniec-
kich”(szczególniepośmiercimatki)Przyłuk.Nieprzypadkowo
