Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichaiłHeller-życiorysemigranta
35
nazwaćpaństwowąformąantysemityzmu.Obywatelepochodzenia
żydowskiegobylipierwsząpowojniedużągrupąspołeczną,która
stałasięobiektempropagandowegoiideologicznegoatakusowieckiej
władzy.WśróddotkniętychtąpolitykąbyłrównieżHeller,któremu
niepomogły–takjakinnymniepomagały–osiągnięcianaukowe,za-
angażowanieihistorycznywarsztat.EsteraGessenpiszewprost:sy-
tuacjaHellerówbyłaciężkaichoćgłódimniezagrażał,Michaiłnbez-
ustannierzucałsięwposzukiwaniupracy”78.Mimobrakunauczycieli
historii,niktniechciałprzyjąćdopracyŻyda.TylkoEugenii,dzięki
znajomościjęzykapolskiego,udałosięznaleźćpracęwpolskiejre-
dakcjiRadiaMoskwa79.Stądteżobowiązekopiekowaniasięmałym
Leonidemspadłnajegobabkę,matkęMichaiła80,wrazzktórąmiesz-
kałomłodemałżeństwo81.
MimobrakustałejpracyzarobkowejHellerstarałsiękontynu-
owaćpracęnaukową.Zacząłzbieraćmateriałyipisaćdoktorat82.
Udałomusięnawiązaćwspółpracęzkilkomanaukowymiinstytucja-
miZSRS,pisałipublikowałartykułynaukowe.Wszystkieonejednak
byłyanonimowe–obecnieniejestmożliwezidentyfikowanieżadnej
publikacjiHellerazokresusowieckiego.Istniejątrzyźródła,które
pozwalająnarekonstrukcjępracynaukowejHellerawZSRS.Pierw-
szedwatocurriculumvitae,któresporządziłwPolsceiweFran-
cji,wjęzykuangielskimifrancuskim.Trzecimźródłemjestankieta
personalnaPolskiejAgencjiPrasowejz1957r.Nietylkozewzględu
narozbieżnośćdat,którapojawiasięwtychźródłach,informacjena
tematwspółpracyHellerazjednostkaminaukowymiwZSRSnazna-
czonesąniedającąsiędoprecyzowaćogólnikowością.Wprzypisach
podajęwszystkiewariantydatowaniadanegowydarzenia.
ZapoczątekaktywnościHelleranapolupracynaukowejnależy
uznaćrok1946lub1947,kiedytopodjąłwspółpracęzeSłownikiem
78Tamże,s.29.
79Tamże,s.28;ALH,CVEugeniiChigrynwjęzykufrancuskim.
80Э.Гессен,Штрихикбиографии-2,s.29.
81RelacjaLeonidaHellera–wzbiorachautora.Wkarcieewidencyjnejrepa-
triantaz1957r.EugeniaHellerpodaje,iżostatnimmiejscemzamieszkaniabyło
mieszkanienaulicyNowopiesczanej17/7,m.53.ArchiwumAktNowych(dalej:AAN),
n2/2267/0Zbióraktrepatriacyjnych”(dalej:ZAR),KartaEwidencyjnaRepatrianta
(EugeniiChigryn).
82[М.Геллер],Последнееинтервю,s.153.
