Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MichaiłHeller-życiorysemigranta
31
lizaków/cukierków53.MashaGessentakrelacjonujewrażeniaswoich
babćztegookresu:
Dodziśpamiętajągłód–bardziejniżupał,niżmiejscowekobietywwieluspódnicach
czyprzepełnionedzielnicemieszkanioweochaotycznejzabudowie.Głódpamiętają
bardziejnawetniżstrach,którybledniezczasemjakwszystkieinneuczucia.
[ł]
WAszchabadzie,jakmówibabciaRózia,nniegłodowaliśmy,mybyliśmygłodni”54.
Nietrudnosobiewyobrazić,żewtakiejsytuacjitonienaukabyła
priorytetemdlastudentów,którzymusieliprzedewszystkimpra-
cowaćitroszczyćsięozdobyciejedzenia,adopieropóźniejchodzić
nawykłady55.Wtychtrudnychwarunkach,zarównopodwzględem
klimatycznym,kulturowym,jakibytowym,MichaiłHellerspędził
prawierok.Potemwładzezadecydowały,żeuczelniamawrócićna
terenmacierzystejRosyjskiejZwiązkowejSocjalistycznejRepubliki
Sowieckiej.W1942r.wszyscystudenciipracownicyMGUzostali
przewiezienizAszchabadudoSwierdłowska(do1924r.iobecnie
–Jekaterynburg)56.Tamprzeżylikolejnyrok,korzystająctymrazem
zbudynkówipomocyUralskiegoInstytutuPrzemysłowego57.Wydaje
się,żewarunkibyłynieporównanielepszeodtych,jakiemieliwAsz-
chabadzie.Totam,wedługzachowanychrelacji,Hellerzwiązałsię
zEugeniąChigryn.Odtejporywięcejczasupoświęcałswojejprzy-
szłejżonieniżstudiom58.Uniwersyteckapięknośćodmieniłaświat
młodego,kuśtykającegogruźlikai–jakpiszePawełButjagin–dzię-
kiniejHellerprzeżywałnszczęśliwedni”,mimotrudnychwojennych
warunków59.OniezwykłejroliEugeniiwżyciuMichaiłabędziejesz-
czemowa,tuwartojednakodnotować,żejejdoświadczeniazwiązane
zsowieckąokupacjąwschodniejPolskimogły,jaktwierdziButjagin,
wpłynąćnakształtowaniesięnegatywnegonastawienieHellerado
ustrojukomunistycznego60.
53Tamże,s.109.
54Tamże,s.108–109.
55E.Gessen,Drogi,którychniewybieramy,s.32.
56M.Gessen,EsteraiRóział,s.108–109;П.Бутягин,514-якомната,[w:]
Вместомемуаровł,s.33.
57П.Бутягин,514-якомната,tamże.
58Tamże,s.35.
59Tamże.
60П.Бутягин,514-якомната,s.35.
