Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wymuszonesąsiedztwo
69
FryderykIIbudzilipodziwlubteżpogardę.Nieprzypadkowoodsłonięciewielkiego
pomnikaGrunwalduwpięćsetletniąrocznicębitwyw1910r.wKrakowiestałosię
największąnarodowądemonstracjąPolakówprzedIwojnąświatową.
OilewdyskursiepublicznymwPolscemówionooPrusachjednoznacznienega-
tywnie,otylewświetlehistoriiwzajemnychstosunkówkrajtenpozostałdlaniemie-
ckiejopiniipublicznejnietylkosymbolemkonserwatyzmu,aleteżdominacjisiły
militarnejinpruskichcnót”wCesarstwieNiemieckim.Otym,żeowecechybynaj-
mniejniecieszyłysięuznaniemwcałejRzeszy,świadczynietylkosprzeciwśrodowisk
liberalnychisocjalistycznychwobecstylurządzeniawBerlinieiwprowincjachna
wschódodŁaby,lecztakżekrytykaPrusnaobszarzepołudniowychNiemiec.Niebez
powoduwtymczasiekarieręzrobiłobawarskiesłowonSaupreiß”(wgwarzenświński
Prusak”),którymBawarczycypoIIwojnieświatowej,poostatecznymupadkuPrus,
określalibezwyjątkuwszystkichNiemcówmieszkającychnapółnocodMenu.
Prusystająsięwspomnieniem
Jużw1902r.polskipolityknarodowejdemokracjiJanLudwikPopławski(1854-1908)
przewidywał:nNiemcymogłybysiępogodzićztąstratą[prowincjiwschodnich],
nieprzestającbyćwielkimnarodeminawetpotężnympaństwem,alePrusystraci-
łybyczwartączęśćswejludnościiwróciłydostanowiskainazwyBrandenburgii”30.
W1945r.tenscenariuszmiałstaćsięrzeczywistością.Jednaknajpierwpodkoniec
1918r.pojawiłsięproblem,comapowstaćnagruzachPrus.KlęskawIwojnieświa-
towej,rewolucjaiabdykacjaHohenzollernówbyływażnymiznakaminadrodzeku
upadkowiPrus.Kolejnymbyłwybuchpowstaniawielkopolskiego.JużwNowyRok
1919wgazecieKurierPoznańskikomentowanowydarzeniaminionychdniznapię-
ciem,choćteżzuczuciemulgi:nHaniebny,nieznanywświeciecywilizowanymucisk
pruskipozostawiłtylerozgoryczenia,tyleświeżychwspomnieńkrzywdywśródlud-
nościpolskiej,żetrzebabyłowielkiegowysiłku,abywchwilachprzełomowych,które
przechodziliśmy,utrzymaćspokójiuniknąćkrokównieobliczonych”31.Nastąpiłoto,
nacopolscyobywatelePruswielelatczekalizutęsknieniem,aczegoniemieccyoby-
watelePrusprawiewogóleniebyliwstaniesobiewyobrazić.Błyskawiczniedokonała
sięprzemianawystylizowanegonapruskątwierdzęPoznania,jakzezdumieniem
donosiłrównieżwNowyRok1919korespondentVossischeZeitung:nOrzełbiały
całkowiciewyparłczarnegoorłapruskiego”
32
.Wlatach1919-1920→orzełbiałyzajął
równieżdużączęśćPrusZachodnichiGórnegoŚląska.
Prusystraciłyznacznączęśćswojegoterytorium-rozległeregiony,którym
charakternadawałymiasteczkaidużemajątkiziemskieigdziesłużbępełniłycałe
30JanLudwikPopławski,nPrzeglądWszechpolski”8(1902),z.2,cyt.za:AndreasLawaty,DasEnde
Preuńens…,s.57.
31StanowiskopolskieuproguNowegoRoku,nKurierPoznański”z1I1919.
32C.M.Schmidt,WieesinPosenaussieht,nVossischeZeitung”z1I1919.
