Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
Prusy
pokoleniapruskichurzędników,częstoodczuwającychwyższośćiświadomychpru-
skiegoposłannictwa,którewferworzewalknarodowościowychstawałosięcorazbar-
dziejposłannictwemnarodowym.Pruskatożsamośćoddawnarodziłasięwznacznej
mierzenagruncienieustannejkonfrontacjizPolskąiPolakami;pruskiewartości
zyskiwałynawyrazistościpoprzezkontrastzrzeczywistymczyteżwyimaginowanym
polskimotoczeniem:porządekstanowiłprzeciwieństwoniedbalstwa,dobrobyt-
biedy,światwydawałsiętakiprosty.
PonieważPrusywchwiliswojegoupadkuprzynajmniejczęściowouwolniłysię
noduwikłaniawpolskąhistorię,którerozpoczęłosięw1772,anawetw1618r.”33,
pojawiłosięwówczaspytanieoichprzyszłąrolę.CzyNiemcypozbędąsięcałkowicie
pruskości?Strukturypolitycznenapoczątkupokazałyswojązdolnośćdodalszego
trwania.SocjaldemokratycznypremierPrusPaulHirsch(1868-1940),przemawiając
wmarcu1919r.przedpruskąkonstytuantą,powiedział:nMisjaPrusniezostałajesz-
czewypełniona”iodwołałsiędonpruskichcnót”
,npracowitościiobowiązkowości”
,
którychNiemcyterazszczególniepotrzebują34.WolnePaństwoPrusyistniałonadal
do1932r.jako-któżbytopomyślał?-wzorcowydemokratycznykrajzwiązkowy
wramachpaństwaniemieckiego.
Byłyjednakteżaspektyciągłości,zwłaszczapamięćoPrusachipolityceprusko-
-niemieckiej.TakwięcniemieckapolitykazagranicznapodkierownictwemGustava
Stresemanna(1878-1929)nawiązywaładotradycjipolitykiPruswobecPolski,atakże
domitumonarchii;miałaonazapewnićprymatNiemiecwEuropieŚrodkowo-
Wschodniej.Dwustronnenapięcia,ichinstrumentalizacjawpolitycewewnętrznej
idziałaniasymbolicznezapewniałykontynuacjętradycyjnychantagonizmówpolsko-
-niemieckichpoobustronach.JednakPrusywpoprzednichkilkudziesięciulatach
stałysięnatyletrwałymelementemniemieckiejnarracjinarodowej,żepolityka
BerlinawymierzonaprzeciwkoPolscepostrzeganabyłajakoniemiecka;należało
bronićnniemieckiegostanuposiadania”inniemczyzny”
,aniejakichśpruskichpraw.
NatomiastinaczejprzedstawiałasięsytuacjawPolsce,gdzienadalrozróżnianodobre
Niemcyiichnzłegoducha”-Prusy.KiedyNiemcyzwracałysięwswojejpolityceprze-
ciwkoPolsce,coczyniłydośćczęsto,politykętęodbieranojakopruską-Prusysta-
nowiływdalszymciąguzagrożenie.ItaknaprzykładhistorykwojskowościHenryk
Bagiński(1888-1973)pisałw1927r.:
PótyniebędziespokojuwEuropie,dopókiziemiepolskieniebędącałkowiciezwróconePolsce,
dopókinazwaPrusniezostaniewytartazkartyEuropy,jakonieistniejącegojużnarodu,aNiemcy
nieprzeniosąstolicyzBerlinadalejnazachód,dodawnejstolicyMagdeburganadŁabąlub
MerseburganadSoławą(ł)inieprzestanąmarzyćonprostowaniugranicnawschodzie”35.
33KlausZernack,PoleninderGeschichtePreuńens…,s.441.
34
MowaPaulaHirschaz13III1919podczasinauguracyjnegoposiedzeniaparlamentupruskiego
(Sitzungsbericht59),cyt.za:Hans-JoachimSchoeps,Preuńen.GeschichteeinesStaates,Berlin1966,s.290.
35HenrykBagiński,ZagadnieniedostępuPolskidomorza,Warszawa1927,s.61.
