Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wymuszonesąsiedztwo
71
Byłato-conależyprzyznać-stosunkoworadykalnawizja,którawkrótcemiała
sięzdezaktualizować:kiedyAdolfHitlerdoszedłdowładzywsąsiednichNiemczech,
sporaczęśćPolakówuspokajałasięnadzieją,żewrazzprzejęciemrządówprzez
kapralazGórnejAustriidobiegniekresunieprzyjaznapolitykaPruswobecPolski.
Kiedyjednakpozaledwiekilkulatachrozwiałysięzłudzeniaopolsko-niemieckim
odprężeniu,Prusyniebyłyjużtematemaktualnym-nzłyNiemiec”nazywanybył
wówczasnhitlerowcem”
.
Narodowisocjaliści,którychkadrakierowniczaprawiebezwyjątkuskładałasię
zosóbniepochodzącychzPrus,bylisprytni.Byuzyskaćlegitymizację,nowyrząd
Rzeszyprezentowałsięjakokontynuatortradycjipruskich,czytoprzezsymbo-
licznegesty,takiejaknDzieńPoczdamu”21marca1933r.,kiedyHitlerprzygrobie
FryderykaIIprzywoływałduchategowielkiegowładcyiskłoniłgłowęprzedfeld-
marszałkiemiprezydentemRzeszyPaulemvonHindenburgiem(1847-1934),czyteż
zasprawąretoryki,którąJosephGoebbels(1897-1945)opanowałpomistrzowsku:
nNarodowysocjalizmmożnawsposóbuzasadnionyuważaćzadzisiejszewcielenie
pruskości”36.ChoćGoebbelsprzezcałeswojeżycienwsposóbuzasadniony”mówił
różneniedorzeczności,tawypowiedźprzekonałanietylkowieluNiemców,aleteż
niejednegocudzoziemca:militaryzacjaspołeczeństwaicynicznapolitykaprowa-
dzonawimięinteresówwładzyistotnieprzypominałydawnePrusy.Ponajeździe
naPolskęzaagresorauznanoNiemcyodstulecizarażonepruskością37.Akiedypo
pięciuipółrokuskończyłsiękoszmarIIwojnyświatowej,podczasktórejmiesz-
kańcyPolskidoświadczyliwszystkichnegatywnychcechprzypisywanychwprze-
szłościPrusakom-bezwzględności,brutalności-historykzPoznaniaZygmunt
Wojciechowski(1900-1955)napisałkrótkoizwięźle:nAntypolskiprogramAdolfa
Hitlerajestsynteząpoczynańwszystkichjegopoprzedników,odHenrykaIIpo
WilhelmaII,azwłaszczadoskonałąsynteządziałańbrandenburskichikrzyżackich”
38
.
MógłbyjednymtchemwymienićjeszczeFryderykaIIiBismarcka.
Prusymiałyprzezkilkadziesiątlatskupiaćwsobiewszystkienegatywnedoświad-
czeniaPolskizNiemcami.nWnienawiścidoPolskizawierasięistotaPrus”
,pisał
w1945r.publicystaEdmundOsmańczyk(1913-1989)
39
.Dlategoteżostatecznąlikwi-
dacjęPrusnapodstawieuchwałySojuszniczejRadyKontrolizdnia25lutego1947r.
przyjętowPolscezulgą,choćbezoznakwielkiejradości.Naskutekprzesunięcia
granicypolsko-niemieckiejnazachódnalinięOdryiNysyŁużyckiej(→granica
naOdrzeiNysie),Prusy,państwozwiązaneznniemieckimDrangnachOsten”
,już
36
JosephGoebbels,Preuńenmuńwiederpreuńischwerden,w:HeinSchlecht,RevolutionderDeutschen.
14JahreNationalsozialismus,Oldenburg1933,s.68-69,cyt.za:Hans-JürgenBömelburg,FriedrichII…,
s.248.
37nBiuletynInformacyjny”
,28XI1940,cyt.za:AndreasLawaty,DasEndePreuńens…,s.91.
38ZygmuntWojciechowski,Polska-Niemcy.Dziesięćwiekówzmagania,Poznań1945,s.258
39
Zob.EdmundDmitrów,SchwarzePreuńenlegende,w:Preuńen.ErbeundErinnerung.Essaysaus
PolenundDeutschland,red.BasilKerski,Potsdam2005,s.123-138,tu:s.128.
