Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
MichaelG.Müller
umożliwiająistymulująidentyfikację),jestprzypewnymoczytaniuiintelektualnej
intuicjikwestiąwyczucia,anieprzedmiotemdowodzenia.Dopieroporealizacji
przedsięwzięciawiadomo,czywybórbyłwłaściwy.Prawdopodobnienajlepszym
dowodemnato,żedoanalizy(po)dzielonychlubparalelnychmiejscpamięciwy-
branowłaściwymateriał,byłbywybuchnowegosporuojegointerpretację.
Ograniczeniatejkoncepcjiwidaćjednakrównieżtam,gdziechodziorównowa-
gęmiędzypotwierdzeniemadekonstrukcjąnarracjihistorycznych.Doświadczenia
zgromadzonepodczasbadańnadstereotypami(dotyczącyminaprzykładantysemi-
tyzmu)pokazują,żepedagogicznąwartośćkrytycznejanalizystereotypówpomniej-
szajużsamfakt,żewymagaonanawstępieichreprodukcji.Nawetjeśliczytelnicy
okażąsięwdużymstopniuodporninaperswazyjnąsiłęstereotypu,toczynaprawdę
dowiedząsięwięcejniżtylko,żetakistereotypistnieje?
Niemożnawreszciezapomniećowyzwaniu,jakimjestdlahistorykówpraca
zkoncepcjątakambitnąmetodologiczniejakhistoriapamięcirozumianajakohis-
toirecroisée.SłusznośćmaMartinAust,gdystwierdza,żebadaczhistoriipamię-
ciwperspektywietransnarodowejstalenarażonyjestnaniebezpieczeństwoutraty
pewnościcodoobiektupoznania:nWyróżnieniegojestraczejtrudniejszeniżłatwiej-
sze”
.Naskrzyżowaniachhistoirecroiséeujawniaswąnaturękameleona,nieustannie
zmieniającpostać.Wtymsensienależałobybyćmożemówićraczejopłynnejhi-
storii(Verflüssigungsgeschichte)niżohistoirecroisée”29.Ponieważjednakhistorycy
sąjedynieludźmi,toanioni,aniichczytelnicynigdyniebędąmiećpewności,czy
nakażdymskrzyżowaniuwybralikierunekmetodologicznienwłaściwy”alboczy
wswoichinterpretacjachnieodwzorowująraczejrzeczybędącychprzedmiotem
wyczucia,czyzatemdopewnegostopnianiebłądząwemgle.
Byćmożepotencjałanalitycznyinmateriałdowodowy”historiindrugiegostop-
nia”mieścisięnatymsamympoziomie,colepszajakościowoczęśćbeletrystyki
historycznej.Co,jakchciałbympodkreślić,należyrozumiećraczejjakopochwałę
niżnaganę.Zaprzykładniechposłużyobszernaliteraturanatematspołeczeństwa
monarchiihabsburskiej:czybylibyśmywstaniezrozumiećmonarchięhabsburską
jakodoświadczeniespołeczneijakodziedzictwobezpisarzytakichjakJosephRoth
(1894-1939)alboJózefWittlin(1896-1976),którzyopisalihabsburskośćdopieropo
jejupadku-jaktoująłClaudioMagris:nwczystymświetlemitu”?30
Dlategometodologiczniehistoriandrugiegostopnia”mieścisięnienakońcu
długiegołańcuchakolejnychetapówbadańzmierzającychdohistoriiwzajemnych
oddziaływań,aleraczejsytuujesięwcykluprzejśćmiędzyróżnymipoziomami
refleksjinadhistoriąsąsiedztwa.Stwierdzenie,żeistniejąróżnepunktywidzenia
iróżnemożliwościinterpretacjiwspólnegodoświadczeniahistorycznego,odsyłanie
29MartinAust,VerflochteneErinnerung…,s.7.
30ClaudioMagris,DerhabsburgischeMythosindermodernenösterreichischenLiteratur,Salzburg
1966(wydaniezmienioneWien2000),s.19-33.
