Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
polskichtekstówdopracowanosięzasadiregułorazrealizacjiprzestróg,którewnie-
wielkiejilościdołączalireformatorzyortografiiwswoichopisach.Dlategodrukarzom
przyznajemyrealizacjęniespisanychformalniezasadortograficznych.
Zasadytebyłyniecoróżnewkażdejoficynie,conieprzeszkadzałorozumieniupol-
skiegotekstu.Wypadajednakpodkreślić,żejeszczewiększeróżnicedzieliłypisownię
rękopisówoddruków,gdyżpiszącyrealizowaliniezawszekonsekwentnieswojespraw-
nościpisaniazależnieodwykształceniairodzajunaukiwparafialnejszkolelubprzez
nauczycieladomowego.Szczególnieniepoprawniepisałydziewczynyuczonekrótkobar-
dzotrudnejówcześniesztukipisaniaiczytaniawbogatychdomach,awXVIIwieku,
przebywającestosunkowoniedługonanaukachwżeńskichzakonach.
NazakończenieuwagopoczątkachpisaniawartoprzytoczyćsądS.Urbańczykana
tematpolskiejortografiinietylkowśredniowieczu:
flSposóbpisaniapopolskuażdokońcaXIXwiekubyłsprawąosobistąpiszącego.
Wśredniowiecznejszkolenieuczonopisaniapopolsku,zatemkażdypisarzmógłsiętylko
uczyćprzeznaśladowanietakichwzorów,jakiemubyłydostępne,każdyteżmiałprawodo
własnejpomysłowości.Mimotopewnegeneralnerozwiązaniaprzyjęłysięwszędzie:dwu-
znakicz,rz,sz,dz,znaky(i)naoznaczeniemiękkościpoprzedzającejspółgłoski,znako,
anastępnieąięnaoznaczeniesamogłoseknosowych.Tegeneralnerozwiązaniaświadczą,
żePolskawbrewpozoromtworzyłacałośćkulturalnąB(za:Jodłowski,1979,s.28).
3.Tekstypisanewojczystymjęzyku
Nauczaniewiaryireligii.Pisaniepoto,byludziedostąpiliświętychobcowanie,
grzechomodpuszczenie,ciałazmartwychwstanieiwiecznyżywot
Niewyobrażamysobie,bymożnabyłouczyćnowejwiaryireligiibezznajomości
językaosób,doktórychzwracałsiękaznodzieja.Zkoleinowoochrzczeniteżmusieli
znaćtekstymodlitewne,byuzewnętrzniaćsłowamiswójstosunekdoBoga.Napewno
więcuczonosięnapamięćpodstawowychmodlitwcodziennych,azbiegiemstuleci,gdy
wieluklerykówumiałoczytaćipisaćpopolsku,utrwalanojenapergaminowychkartach
iprzekazywanokolejnymnauczycielom.Wspominałam,żedotekstuzapisanegopopol-
skuniebyłopojakimśczasieodpowiedniegoszacunku,copotwierdzalosnietylkoKazań
świętokrzyskich,aletakżewieluinnychzapisów,którezachowałysięjakopodklejkiokła-
deklubostatnichstronic.
Dlategoniedziwimysię,żeczymstarszestulecie,tymmamymniejzabytków,zapi-
sanychwjęzykuojczystym.Popatrzmy,któredotrwałydonaszychczasówjakoświadec-
twakulturyreligijnejijęzykowej:
WiekXII-niezachowałsięztychczasówżadenzabytekotreścireligijnej,chociaż
wielubadaczyuznaje,żetekstynapisanepóźniejstanowiąkopietekstówwcześniejszych.
WiekXIII-wielubadaczyprzypisujeanonimowemupoecieułożeniewtymwie-
ku(lubwcześniej)artystycznejpieśnimaryjnejBogurodzicy.Powszechneprzekonanie
35
