Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
robotniczo-chłopskiego.Podrugie,zarysowałosięrozczarowanie
wobecinnychpotencjalnychpartnerów:ZSRRwstosunku
dopaństwzachodnich,Niemiec–wodniesieniudoWielkiejBrytanii
iPolski.
Potrzecie,obapaństwakierowałysiępragmatykąwpodejściu
dosprawideologicznych;różnicemiędzynarodowymsocjalizmem
astalinowskimkomunizmemnieokazywałysięażtak
fundamentalne,abyniemogłobyłodojśćdoporozumienia
wsprawachpolitycznych,ekonomicznychi–
lastbutnot
least
–zagranicznych.
Poczwartewreszcie,wtokuintensywnychaściśletajnych
rozmówwMoskwiemiędzyprzedstawicielamidyplomacji
niemieckiejiradzieckiejdoszłolatem1939rokudosprecyzowania
wspólnotycelówprzebudowyludnościowo-terytorialnejwEuropie
Środkowo-Wschodniej.
DrogędopodpisaniapaktuonieagresjimiędzyZwiązkiem
RadzieckimiNiemcami,zwanegopaktemHitler–Stalinlub
Ribbentrop–Mołotow,możnazrekonstruowaćdziękidokumentom
obustronprzytoczonychwwydawnictwachźródłowych2
iopracowaniachhistorycznych3.Pewnąrolęodegrałyteż
świadectwaosobisteuczestnikówwydarzeń.Wśródlicznychźródeł
wspomnieniowychnależywpierwszejkolejnościwymienić,
zewzględunawartośćpoznawcząporuszanychzagadnień,
wspomnieniaHansavonHerwartha,sekretarzaAmbasadyNiemiec
wMoskwie,człowieka,któryprzekazałswojemukoledzepofachu
zAmbasadyUSAwMoskwie,CharlesowiBohlenowi,wyuczony
napamięćteksttajnegoprotokołudopaktuRibbentrop–Mołotow4.
Stałosiętorankiem24sierpnia1939roku,awięckilkagodzin
popodpisaniupaktu.Oznaczałozaś,żepaństwazachodnie:USA,
azarazpotemWielkaBrytaniaiFrancja,poznałytreśćtajnego
protokołujeszczewsierpniu1939roku.Dlaczegoniczegoztą
wiedząnieuczyniły,azwłaszczaFrancjaiWielkaBrytanianie
powiadomiłypolskiegosojusznikaośmiertelnym
niebezpieczeństwie–totematdoodrębnego
rozważenia5.WkażdymrazieBohlenwswoichwspomnieniach
potwierdziłrelacjęvonHerwartha6.Zacytowałtamteżspore
fragmentyraportówzeswoichrozmówzniemieckimdyplomatą,
przesyłanychw1939rokuzMoskwydocentralidyplomacji
amerykańskiej,aznajdującychsięobecniewNationalArchives
wmiejscowościAleksandriawstanieVirginia,USA.
Ważnąkwestiąwtymkontekściepozostajepytanieomotywy
kierującevonHerwarthem,gdy–jakkolwiekbybyło–zdradzał
przedstawicielowiobcegopaństwatajemniceswojegokraju.
Onsamakcentowałwewspomnieniachwzględypatriotyczne,chęć
powiadomieniaprzedstawicielipaństwzachodnich
