Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Terminikoncepcje„ponadnarodowości”wstudiacheuropejskich
prywatnegowgospodarceorazfunkcjonowaniaorganizacjibiznesowych
ibyłareakcjąnaneoklasyczneteorieekonomiczne.PodejściePATdefacto
rozpoczynasięodzbadaniamotywacji(socjologicznychorazpsycholo-
gicznych)graczywbiznesie,anastępnieuwzględniastrategie,wktóre
zaangażowanesądwazbiorytakichgraczy,czylimocodawcyiagenci.
Strategiesązespołamizamierzonychzachowań,działańiinterakcjisłu-
żącychdoosiągnięciazbiorowegoefektu.WedługJana-ErikaLane’aPAT
zawierabardzozaawansowanezastosowanieteoriigier
41
.Zateminter-
akcjepomiędzymocodawcąaagentemstanowiąpodstawowąjednostkę
analitycznąwtejteorii.
WnaukachpolitycznychzteoriiPATkorzystałszczególnieinstytu-
cjonalizmracjonalnegowyboru
42
,któryposługiwałsiętąteoriąwanalizie
mechanizmówpowstaniaidziałaniainstytucjiorazstosunkówzależno-
ścizachodzącychpomiędzyinstytucjami.PATjestzatemściślepowiązana
zinstytucjonalizmemracjonalnegowyboruimożesłużyćdoanalizypro-
cesutworzeniaorazcharakteryzowaćfunkcjonowaniepoziomuponadna-
rodowegowstosunkachmiędzynarodowych.
WstosunkachmiędzynarodowychmetodaPATjestwykorzystywa-
nadobadaniazjawiskadelegowaniafunkcjiiwyjaśnienia,dlaczegosu-
werennepaństwatworząorganizacje(instytucje)międzynarodoweoraz
ponadnarodowe
43
.
41
J.E.Lane,RelevanceofthePrincipal-AgentFrameworkToPublicPolicyandImplementation,pub-
likacjaonline:www.spp.nus.edu.
42
Racjonalnywybór(rationalchoice)jestideązaczerpniętąprzezstudiaeuropejskieznauk
politycznych,którezkoleizapożyczyłyjązekonomii.Racjonalnywybórtokoncepcjaopartanaak-
torze,czylinapodmiocie,którytegowyborudokonuje.Pomagaonawyjaśniaćpolitycznezagad-
nieniapoprzezprzypominanie,żewszystkiedziałaniasąumyślne,ukierunkowanenakonkretne
celeorazmającharaktermaksymalnieużytkowy,oczywiściewokreślonychramach.Towszystko
pozwalaprzywykorzystaniuteoriigierzbudowaćmodeleformalne,którewzmacniająpretensje
studiówpolitycznychdobycianaukąspołeczną,wodróżnieniuodnp.historiijakonaukihumani-
stycznej.T
.Bale,EuropeanPolitics:AComparativeIntroduction,London2005,s.195.Zinstytucjonali-
zmuracjonalnegowyboruwynikametodarationalchoice,którapowinnabyćwspartainstytucjona-
lizmemnormatywnympodkreślającym,żeaktorzyzachowująsięzgodniezUlogikąstosowności”
(logicofappropriateness)definiowanąprzezwartościuznanezawewnętrznedladanejinstytucji,niż
zUlogikąkonsekwencji”podkreślanąprzezteoretykówracjonalnegowyboru.J.G.March,J.P.Olsen,
Instytucje.Organizacyjnepodstawypolityki,Warszawa2005,s.198.
43
W1987r.AlexanderWendtwprowadziłdostosunkówmiędzynarodowychkoncepcjęAgen-
cy–StructureProblem(ASP),która–jakościślepowiązanazPAT–możebyćtakżepomocnawjejza-
stosowaniu.Wendttwierdził,żeagenci(adokładnieichinteresy)istrukturywstosunkachmiędzy-
narodowychniezmieniająsięczęsto,aleraczejpozostająrelatywniestabilnewdanymokresie.Por.
A.Wendt,TheAgent–StructureProblemInInternationalRelationsTheory,InternationalOrganization
1987,vol.41,no.3,s.339,345.
38
