Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
zrelacjami,którew1831rokułączyły(bądździeliły)Czartoryskiego,Skrzy-
neckiegoiKrukowieckiego.ZkoleispośróddokumentówpolskiegoSztabu
Głównegonależywymienićzbióraktkwatermistrzostwageneralnegooraz
dziennikkorespondencjiwojskowych,którezachowałysięwzbiorzepogen.
PrądzyńskimwBiblioteceKatolickiegoUniwersytetuLubelskiego43.Znajdują
siętum.in.kopierozkazówwysyłanychdodowódcówposzczególnychoddzia-
łów,raporty,meldunki,wykazystanówliczbowycharmiiijejdyslokacji,stany
magazynówzżywnością,inwentarzemwojskowymitp.–przydatnezarówno
wbadaniachnadoperacjamiwojennymiwlutym1831roku,jakrównieżzwią-
zanezgubernatorstwemWarszawyorazkońcowymokresempowstania.Źró-
dłaopodobnymcharakterze,aleodnoszącesiędoprzygotowańdowojny
wgrudniu1830istyczniurokunastępnego,znajdująsięwArchiwumChłopic-
kiegonaWawelu44.Wbadaniachnadorganizacjąidziałalnościąwywiadupol-
skiegowwojnie1831roku–wczymrównieżKrukowieckimiałswójudział–
użytecznesądokumentywywiadowczezezbiorówgen.JózefaZałuskiego,
któryprzezkilkamiesięcystałnaczeletejsłużby45.Zdużąostrożnościąnależy
natomiasttraktowaćuPapierySztabuGłównego”przechowywanewBibliote-
cePolskiejwParyżu46.Wśródosóbzwiązanychzgen.MaciejemRybińskim
(towjegoposiadaniuznalazłysiętedokumenty)wystąpiłabowiemtendencja
dowymazywania–dosłownieiwprzenośni–Krukowieckiegozpamięci.
Wefekcie,gdybyprzyszłosądzićjedynienapodstawiekontrolioficerówpo-
wstańczych47,trzebabyłobystwierdzić,żegenerałotymnazwiskuwogóle
warmiipolskiejniesłużył.
Spośródpozostającychwciążwrękopisiepamiętnikówistotnewbadaniach
nadpostaciąKrukowieckiegosąwspomnieniaTomaszaSkrodzkiego48,który
jakooficersłużyłmiędzyinnymiw1.DP.Zawierająonesporocelnychspo-
strzeżeńiwmiaręwyważonych(natleinnychtegorodzajuźródeł)opinii.
TegosamegoniedasięniestetypowiedziećopracyRybińskiegoWydarzenia
43BKUL,57,AktaKwatermistrzostwaGeneralnegozr.1831dotyczącestanuliczbowegoidyzloka-
cyiarmiipolskiej;BKUL,61,uSposóbprowadzeniawojny.Dziennikkorespondencjiwojskowych”.
Pewneuzupełnienietychakt,zwłaszczajeślichodziostanyliczbowearmii,zob.Ossolineum,3796/III,
Materiałyodnoszącesiędorewolucjir.1831;BPAU,1194,Materiałyidokumentydohistoriipo-
wstania1831r.Wielcepomocnewtejkwestiibyłybydokumentysztabowezatrzymanepopowstaniu
przezostatniegokwatermistrzageneralnegoarmiipolskiej,płk.MarcinaKlemensowskiego,aleule-
głyonezniszczeniuw1944r.(przechowywanebyływBiblioteceKrasińskichwWarszawie).Obec-
nieznanesątylkoniektóreznich,opublikowaneprzezPawłowskiego.
44JesttooddziałArchiwumPaństwowegowKrakowie–APK,AChł,11,Raportywojskoweipoli-
cyjne,korespondencjaiinnemateriałydotyczącepowstania.
45CzęśćznajdujesięwArchiwumSiedliszowickimZałuskichnaWawelu(APK,ASZ,32),reszta
wBiblioteceCzartoryskich(BCz,3235/2,uPapierypogeneraleJózefieZałuskim,t.2:Aktaszefa
wywiadu”).
46BPP,387-399,PapierySztabuGłównegowojskapolskiegoz1831r.,t.1-13.Olicznychdopiskach
postfactum,oczywistychprzekłamaniachorazzafałszowaniach(np.wkwestiiawansówiodzna-
czeń)pisałN.Kasparek,Powstańczyepilog.Żołnierzelistopadowiwdniachklęskiiinternowania
1831-1832,Olsztyn2001,s.9-10.
47BPP,387i388.
48Ossolineum,4591/I,Skrodzki,op.cit.
