Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
I.Czymjesticzymmożebyćportretpsychologiczny
wizjaniematerialnegoaspektutejrealności,jejwłaściwościlub
cechycharakterystycznej,przedstawionejalegoryczniewkodzie
zrozumiałychsymboli.Niezależniejednakodtego,czydzieło
przynależydojednejztychdwóchkategoriiopisu,czyjestich
kombinacjąookreślonej(wsposóbzamierzonylubmimowolny)
relacjimiędzynimi,zawszemawymiarswoistejiluzjirzeczywi-
stości(Gombrich,1981).Ztejracjimusibyćjejpochodną,
czymśwobecniejwtórnym,zrodzonymwludzkiejświadomości,
platońskimcieniemrzeczywistegopierwowzoru.
Jeśliwięcportretjestledwieodwzorowaniem,tonaturalnie
musipowstaćpytanie,cownimjestprawdąoportretowanym
obiekcieczyjegoaspekcie,acojejwyobrażeniową-zamierzo-
nąlubniezamierzoną-deformacją?Innymisłowy,wocenieczy
analizieportretuzawszenależystaraćsięokreślićto,cowydaje
siębyćwnimzbioremobiektywniekwalifikowanychatrybutów
odtwarzanegoprzedmiotupoznania,acojestwyłącznieodbi-
ciemzamysłutwórcy,jegozdolnościpoznawczychisprawności
woperowaniuformą.Wiernośćwizerunkuwstosunkudojego
pierwowzorujestfunkcjąkompetencjitego,którytenwizerunek
formuje,rozumianychjakosumazdolnościodczytywaniapraw-
dyoprzedstawianymobiekcieiumiejętnościujmowaniaodkry-
wanychjegowłasnościwkonkretnyidającysięodczytywać
przekaz.Zatemprawdaobrazujestwartościązespoloną,której
częśćrzeczywistatozespółcechpierwowzoru,dającychsięod-
czytywać,kwalifikowaćiporównywaćzinnymiwedługpo-
wszechnieprzyjętychmiaropisurzeczywistości,aczęśćurojona
toprzetworzenietegopierwowzoruwedługsubiektywnychkry-
teriówrozumieniaiodczuwania,właściwychtemu,któryte
prawdęodczytuje.Tymsamymportretniesieprzekaznietylko
oprzedstawianymprzedmiociepoznania,leczrównieżoprzed-
stawiającymgopodmiocie.
Portretrozumianyjestpotoczniejakowizerunekfiguratywny
-jakocoś,comożnazobaczyćiocenić.Leczprzecieżbywateż
kreowanysłowami,takżedźwiękami,nawetkunsztemaktorskim
imimicznym,czyligłosem,gestem,ruchem,całymciałem.
Myliłbysięten,ktobagatelizowałbyformę,uznającjąwyłącznie
