Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Winckelmann,czyliustanowienierzeźbiarskiegoideału…
47
inicjujejednaknietylkonostalgicznyruchwidealnąprzeszłość,
nietylkodostarczakluczowychwłaściwościestetycznychsztu-
kirzeźbiarskiej,którebędąpowracaływdyskursiemodernizmu
klasycyzującego31,leczprzedewszystkimeksponujeistotne
31NapolskimgrunciemyślWinckelmannaoddziaływałaszczególnie
zasprawąWinkelmanapolskiego(1815)StanisławaKostkiPotockiego.
Oboklicznychzmian,którewswojejpopularyzatorskiejwersjiwprowa-
dziłpolskiautor,odniósłsięonszczególniedoproblemunaśladownictwa
iideału.WodróżnieniuodWinckelmanna,któryponadnaturęprzedkładał
naśladowaniewzorcówstarożytnych,Potockiopowiedziałsięwyraźnie
zanaśladowaniemnatury.nSztukaniejestczyminnym,tylkonaślado-
waniemnatury,[adziełasztuki-K.T.]sązłymlubdobrym,smakownym
lubniewdzięcznymwyboremistosunkówniektórychjejtwórców”.Cyt.
za:A.Melbechowska-Luty,P.Szubert,Posągiiludzie,dz.cyt.,t.I,s.14.
SwoimWinkelmanemPotockijednocześniekontynuował,jakiinicjował
dalszeproblemyneoklasycyzmuzwiązanezkwestiąnaśladownictwa.
Podobnyproblem,ukazującyjednocześnieaprobatędlaWinckelmannow-
skichwzorcówitrudnośćwjednoznacznymodrzuceniunaśladowaniana-
tury,widocznyjestnp.uEuzebiuszaSłowackiego,którypiszącowzorze
idealnym,sięgapoprzykładFidiasza,noktórymmówiono,żebogowie
kierowalijegodłutem,robiłswójposągJowiszaolimpijskiego,byłżeby
mógłnadaćswemuposągowitenwyrazbóstwa,tępowagę,tęwspania-
łośćiwielkość,którasamebłędybałwochwalstwausprawiedliwiaćsię
zdaje,gdybymyśljegoniebyłapodniesionadowyobrażeńidealnejna-
tury?Gdzieżwwidzialnymświeciemógłbybyłznaleźćwzórtychczy-
stychproporcji,tychboskichrysów,któretymzimnymgłazomzdawały
sięnadawaćjakąśwyższąduszęizamieniaćwjestestwanieśmiertelne?
Rozważałwizerunekidealny,któryniemiałbytu,tylkowmyślijego”.
Cyt.za:E.Słowacki,Teoriasmakuwdziełachsztukpięknych(fragmen-
ty),w:Oświecenioliteraturze.Wypowiedzipisarzypolskich1801-1830,
oprac.T.Kostkiewiczowa,Z.Goliński,Warszawa1995,s.309.Winnym
miejscuwskazywałwprostzaWinckelmannem,żeApolloBelwederski
nniemaswojegowizerunkumiędzyrzeczamiprzyrodzonymi”.Cyt.za:
T.Grabowski,Krytykaliterackawepocepseudoklasycyzmu,Kraków
1918,s.319.DlaSłowackiegorzeźbiarskastrategiadoskonalenia,upięk-
nianiajestwzoremdlatwórcypiszącego,którysięgającposwojąideali-
zującąwyobraźnię,ograniczonyjestwyłączniezasadąprawdopodobień-
stwa.Tamże,s.304.
PodziwdlaWinckelmanna,właśnieprzezwzglądnapostulatkoniecz-
nościnaśladowaniastarożytnych,wyrażałtakżeKazimierzBrodziński.
Tamże,s.462.Zkoleikrytykępolskiegoneoklasycyzmu(nazywającgo
