Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
1.XaweryDunikowskiisztukaoficjalna
choćbywporzuceniuskłonnościdoheroizowaniabohatera,pokazywaniu
pracywsposóbnaturalistycznyorazwzaznaczaniutreściideologicznej
tylkowtytule53.Tworzyłysięniezależnegrupyartystyczne.W1954roku
poIVOWPMariaJaremaiTadeuszKantordomagalisiępełnejautonomii
twórczościplastycznej.Awroku1955doszłodoOgólnopolskiejWysta-
wyMłodejPlastykiwArsenale(21lipca1955-wrzesień1955)54,zwanej
skrótowoArsenałem,naktórejzaprezentowanonekspresyjnysocrealizm”
(nsocrealistycznyekspresjonizm”)ocharakterzerozrachunkowym,anty-
socrealistycznym.Wystawionoprace,któreodeszłyodprzedmiotowości
isugerowałynzrażeniesięartystówdokonwencjirealistycznej,rozumianej
szeroko”
,cowedługMieczysławaPorębskiegobyłonnajboleśniejszymskut-
kiemsocrealizmu”55.PoArsenalewolnośćartystycznaokazałasięciężarem
iwkonsekwencjiwiększośćtwórcówwybrałainformel,którystanowiłsym-
bolicznynodwrót”odrealizmusocjalistycznego.WedługKrystynyCzerni
tobyłmomentwyzwoleniasię,doktóregodoprowadziłozmęczenieformą
imimetyzmem.
Artyścipotraktowalipropozycjęprzyjęciasocrealizmujakojednozzamó-
wieńpaństwowych,widzącwewładzypaństwowejmecenasa,którysfinan-
sujeichsztukęstanowiącąoichbycie.Tobyłaprostasytuacja:nartysta,jak
dostajezamówienie,tojewykonuje,żebymiećzczegożyć”
.Wyczekiwanie
namecenasazaczęłosięwPolscejużwokresiemiędzywojennym.
Iciartyści,którzypóźniejfunkcjonowaliwokresiesocrealizmu,swojepro-
pozycjewstosunkudomecenatupaństwowegoformułowalijużwlatachtrzy-
dziestych.Tepostulatyetatyzacjipokrywałysięprawiedosłownieztymi,które
późniejbyłyrealizowaneprzezprogramsocrealistyczny56.
Socrealizmzaproponowałdługowyczekiwanenzaopiekowaniesię”artystą,
naktóreodpowiedzianozwdzięcznością.LechPiwowarski,uczeńTadeusza
53J.Ilkosz:Malarstworealizmu…,s.201.
54M.PoRębski:Podsumowanie.W:Sztukapolskapo1945roku…,s.205-206.
55K.CzeRni:Pokataklizmie…,s.97-103.
56K.CzeRni:SocrealizmI.W:Eadem:Nietylkoosztuce…,s.71.
42
