Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawozwyczajowe
NakształtowaniesięporządkówprawnychwEuropiedokońcaczasów
charakterprawludów
barbarzyńskich
nowożytnychsilnywpływwywarłatradycjaprawazwyczajowego.DoXVIIIw.
przetrwałynormyprawnewywodzącesięzsystemówprawnychludów
barbarzyńskich.Najdłużejutrzymałsięzwyczajowycharakterprzepisów
prawaprywatnego,szczególniewtakichdziedzinach,jak:1)prawomał-
żeńskiemajątkowe,2)rodzinnei3)spadkowe.Niektóreznichprzeszłydo
kodyfikacjiprawacywilnegoXIXw.
Natomiasttradycjagermańskiegoprawakarnegozostałaprzerwanaupro-
guerynowożytnejzasprawąprzejęciawzachodniejEuropierzymsko-kano-
nicznychinstytucjiprawnokarnych.Dużarolęwwypieraniuzwyczajowych
normprawakarnegoodXIdoXVw.odegrałaprawotwórczaaktywnośćwładz
państwowychikościelnych.Polegałaonanapropagowaniuideipokojuboże-
go(paxdei)albopokojuziemskiego(landfried)przezwydawanieprzepisów
wceluochronyporządkupublicznego(zob.s.89).Landfrydyprzyczyniłysię
doprzeobrażeńprawakarnegonaobszarzeRzeszyNiemieckiej,którychzwień-
czeniembyłaogólnoniemieckakodyfikacjaprawakarnego(Carolina).OdXVIw.
następowałnaZachodziezanikzwyczajowegocharakteruprawakarnego.
LudnośćEuropy,wzakresiestosunkówprywatnoprawnych,podlegała
zasadniczomiejscowemuprawuzwyczajowemupoXVIIIw.Jedynieinsty-
tucjęmałżeństwaregulowałoprawokanoniczne.Prawomałżeńskieosobo-
wemiałobowiemodXIIIw.charakterpowszechny.Wszystkich,niezależ-
nieodprzynależnościstanowej,obowiązywałakościelnaformazawarcia
związkumałżeńskiego.Normyprywatnegoprawazwyczajowegobyłyprze-
kazywaneprzezdługiczas,praktyczniedoczasukodyfikacjiprawacywilnego
wXVIIIw.,główniewdrodzetradycjiustnej.Stosowanieprzezsądyprawa
zwyczajowegomiałyułatwićjegospisy,sporządzanewśredniowieczubądź
tozinicjatywywładcy,bądźprzezosobyprywatne.Większośćznichzacho-
waławażnośćwczasachnowożytnych,gdyżwniewielkimstopniudziedzina
prawaprywatnegobyłauzupełnianaprawemstanowionymprzezwładzę
państwową.Szersząingerencjęustawodawcząwstosunkiprywatnoprawne
przyniosładopieromonarchiaoświeconegoabsolutyzmuwXVIIIw.
Akcjęspisywaniaprawazwyczajowegonapotrzebypraktykisądowej
LegesBarbarorum
podjęlijużwładcyplemionbarbarzyńskich.Tegotypudziałaniabyłyinspi-
rowanewpływemchrześcijaństwa,ponieważKościółdążyłdoodrzucenia
pogańskichzwyczajówniezgodnychzprawemboskim,atakżepragnął
ochronyprawnejdlanowegoreligijnegokultu.WokresieodVdoIXw.po-
wstałylicznezbiorygermańskiegoprawaszczepowego,tzw.LegesBarbaro-
rum.Doważniejszychspisówprawaludówbarbarzyńskichnależałoprawo
zwyczajoweFranków(LexSalicaFrancorum-początekVIw.)iLongobardów
(EdyktRotara-643).
Ludybarbarzyńskiekierowałysięzasadąosobowościprawa.Oznaczało
to,żeprzynależnośćetnicznadecydowałaopodległościprawuswojego
24