Powszechna historia ustroju

Marian Klementowski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-17713-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

761

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Klementowski, Marian. Powszechna historia ustroju. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, 761 s. ISBN 978-83-01-17713-3

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Klementowski, M.

T1 Powszechna historia ustroju

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2012

SN 978-83-01-17713-3

Bibliografia BibTex:

@Book{ 43528, author = "Klementowski, Marian", editor = "", title = "Powszechna historia ustroju", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2012", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-17713-3" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Klementowski, Marian

ED -

TI - Powszechna historia ustroju

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2012

SN - 978-83-01-17713-3

ER -

Netografia (standard APA):

Klementowski, Marian. Powszechna historia ustroju [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012 [dostęp: 03 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/powszechna-historia-ustroju-marian-klementowski-43528.

historia ustroju, historia, prawo, historia instytucji państwowych

Podręcznik przeznaczony dla studentów prawa, administracji i historii. Zawiera całościowe przedstawienie ewolucji „modelowych” ustrojów: Anglii, Francji, Niemiec, Rosji i Stanów Zjednoczonych Ameryki. Ciekawie ukazuje funkcjonowanie gł...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-17713-3

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2012

Liczba stron:

761

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Do Czytelnika22
Przedmowa24
Dział I. Między starożytnością a średniowieczem28
Uwagi wstępne30
Rozdział 1. Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego34
1.1. Przyczyny upadku cesarstwa rzymskiego34
1.1.1. Przyczyny zewnętrzne34
1.1.2. Przyczyny wewnętrzne36
1.1.2.1. Kryzys gospodarczy36
1.1.2.2. Kryzys na rynku pracy36
1.1.2.3. Przyczyny ekologiczno-przyrodnicze37
1.1.2.4. Przyczyny społeczne38
1.1.2.4.1. Rozkład kultury miejskiej38
1.1.2.4.2. Kryzys moralny i obyczajowy39
1.1.2.4.3. Osłabienie rodziny rzymskiej39
1.1.2.4.4. Spadek przyrostu naturalnego40
1.1.2.4.5. Niechęć do służby wojskowej41
1.1.2.4.6. Kryzys ideologiczny41
1.1.2.5. Przyczyny polityczne42
1.1.2.5.1. Przyczyny wewnętrzne42
1.1.2.5.2. Przyczyny zewnętrzne43
1.2. Cesarstwo wschodniorzymskie (395–1453)45
Rozdział 2. Cesarstwo rzymskie a chrześcijaństwo47
2.1. Stosunek państwa rzymskiego do chrześcijaństwa47
2.2. Pierwotna organizacja Kościoła katolickiego48
2.3. Stanowisko cesarzy rzymskich w Kościele katolickim50
Rozdział 3. Ustrój rodowo-plemienny germańskich państw szczepowych52
Rys historyczny52
3.1. Ustrój rodowo-plemienny53
3.1.1. Rozmieszczenie plemion germańskich53
3.1.2. Kultura i cywilizacja Germanów53
3.1.2.1. Wiara i religia germańska54
3.1.2.2. Ideały moralne Germanów54
3.1.3. Organizacja życia społecznego55
3.1.3.1. Rodzina germańska55
3.1.3.2. Różnicowanie się społeczeństwa56
3.1.3.3. Drużyna57
3.1.3.4. Geldonie57
3.1.4. Władze centralne plemion germańskich58
3.1.4.1. Wiec plemienia58
3.1.4.2. Zjazdy arystokracji plemiennej58
3.1.5. Zarząd lokalny w państwie germańskim59
3.1.6. Organizacja wojskowa w państwie germańskim59
3.1.4.3. Król59
3.1.7. Wymiar sprawiedliwości60
3.1.7.1. Sądownictwo60
3.1.7.2. Zemsta rodowa60
3.2. Rozwój szczepowych państw germańskich61
3.2.1. Osiedlanie się państw szczepowych61
3.2.2. Rozmieszczenie państw szczepowych62
3.2.3. Państwa szczepowe germańskie na Wyspach Brytyjskich64
Dział II. Początki państwa patrymonialno-lennego66
Rys historyczny68
Rozdział 4. Ustrój państwa Franków70
4.1. Rozwój terytorialny70
4.2. Kultura i cywilizacja71
4.3. Ustrój społeczno-gospodarczy72
4.3.1. Ustrój społeczny za Merowingów73
4.3.2. Ustrój społeczny w północno-wschodniej części państwa Franków74
4.3.3. Instytucje społeczne oparte na więzach krwi75
4.4. Władze centralne77
4.4.1. Grupa kierownicza78
4.4.2. Panujący78
4.4.2.1. Podstawy i zakres władzy monarchy78
4.4.2.2. Zasady następstwa tronu79
4.4.2.3. Kompetencje władcy81
4.4.2.4. Próby wzmocnienia władzy królewskiej83
4.5. Organy zarządu centralnego państwa84
4.5.1. Palatium84
4.5.2. Placita85
4.5.3. Synody85
4.6. Zarząd lokalny86
4.6.1. Zarząd lokalny za Merowingów86
4.6.2. Kryzys zarządu lokalnego87
4.6.3. Zarząd lokalny za Karolingów88
4.7. Wymiar sprawiedliwości89
4.7.1. Zemsta legalna89
4.7.2. Karne postępowanie pozasądowe z urzędu90
4.7.3. Sądownictwo91
4.8. Wpływ ustroju państwa Franków na rozwój państwowości europejskiej92
Rozdział 5. Kształtowanie się modelu państwa patrymonialno-lennego93
5.1. Feudalizm a ustrój lenny93
5.2. Istota feudalizmu – stosunek poddańczy93
5.3. Ustrój lenny94
5.4. Umowa lenna – kontrakt lenny95
5.4.1. Prawa i obowiązki seniora96
5.4.2. Prawa i obowiązki wasala96
5.5. Władztwo lenne98
5.5.1. Władze centralne we władztwie lennym98
5.6. Źródła prawa lennego99
5.7. Formy państwa feudalnego99
Dział III. Państwo patrymonialno-lenne104
Rys historyczny106
Rozdział 6. Ustrój Francji do schyłku XIV w.108
6.1. Rozwój terytorialny Francji108
6.2. Stanowość społeczeństwa110
6.3. Pojęcie państwa we Francji114
6.4. Władze centralne115
6.4.1. Podstawy i zakres władzy królewskiej we Francji115
6.4.2. Objęcie władzy116
6.4.3. Uprawnienia króla francuskiego119
6.5. Zarząd centralny państwa francuskiego do XV w. – curia regis122
6.5.1. Dwór królewski123
6.5.2. Curia regis, czyli wielka rada feudalna124
6.5.3. Parlament Paryża125
6.5.4. Stany Generalne i Stany Prowincjonalne126
6.5.4.1. Stany Generalne126
6.5.5. Ścisła Rada Królewska128
6.5.4.2. Stany Prowincjonalne128
6.6. Zarząd lokalny129
6.5.6. Izba Obrachunkowa129
6.7. Wymiar sprawiedliwości w państwie francuskim do XV w.131
6.8. Skarbowość133
6.9. Wojskowość134
6.10. Stosunek państwa do Kościoła katolickiego135
Rozdział 7. Ustrój państwa niemieckiego do 1806 r.137
7.1. Rozwój terytorialny państwa137
7.2. Ustrój społeczny Rzeszy139
7.2.1. Stan szlachecki139
7.2.2. Stan duchowny140
7.2.3. Stan mieszczański141
7.2.4. Stan chłopski141
7.3. Pojęcie państwa niemieckiego142
7.3.1. Pojęcie Rzeszy Niemieckiej142
7.3.2. Specyfika stosunków wewnętrznych143
7.4. Władze centralne I Rzeszy Niemieckiej144
7.4.1. Król albo cesarz144
7.4.1.1. Pojęcie monarchy144
7.4.1.2. Sposób objęcia władzy145
7.4.1.3. Kompetencje panującego147
7.4.1.4. Odpowiedzialność monarchy151
7.4.2. Kuria królewska153
7.4.3. Zjazdy Rzeszy, Sejm Rzeszy od XV w.153
7.4.4. Zjazdy książąt elektorów155
7.4.5. Sąd Kameralny Rzeszy156
7.4.6. Rada Nadworna Rzeszy158
7.4.7. Rząd Rzeszy158
7.5. Zarząd lokalny159
7.6. Sądownictwo160
7.7. Skarbowość162
7.8. Wojskowość163
7.9. Stosunek państwa do wyznań164
7.10. Charakter prawny i ustrój terytoriów Rzeszy165
7.11. Zasady ustrojowe władztw terytorialnych167
Rozdział 8. Uniwersalizm cesarsko-papieski – Christianitas Europa (X–XIV w.)168
Rys historyczny168
8.1. Geneza i charakter prawny związku państw chrześcijańskiej Europy – Christianitas169
8.2. Cele i zadania Christianitas170
8.3. Władze centralne Christianitas171
8.3.1. Papież171
8.3.2. Sobór powszechny173
8.3.3. Cesarz174
8.4. Instytucje realizujące cele Christianitas175
8.4.1. Instytucje Christianitas w dziedzinie wojskowości175
8.4.1.1. Rycerstwo175
8.4.1.2. Krzyżowcy176
8.4.1.3. Zakony rycerskie176
8.4.2. Instytucje Christianitas w zakresie nauki i nauczania179
8.4.3. Instytucje realizujące wymiar sprawiedliwości Christianitas181
8.4.3.1. Samopomoc181
8.4.4. Instytucje Christianitas w zakresie opieki społecznej182
8.4.3.2. Sądownictwo182
8.5. Wspólne prawo Christianitas183
8.4.5. Instytucje Christianitas w zakresie skarbowości183
Rozdział 9. Ustrój Anglii do schyłku XV w.185
Rys historyczny185
9.1. Rozwój terytorialny państwa angielskiego186
9.2. Odrębność angielskiego ustroju lennego187
9.3. Odrębności angielskiego ustroju społecznego189
9.4. Władze centralne w państwie angielskim do XV w.190
9.4.1. Władza monarchy do końca XIII w.191
9.4.2. Ograniczanie władzy królewskiej (XIII–XV w.)193
9.4.3. Zasady następstwa tronu195
9.5. Organy centralnego zarządu196
9.5.1. Kuria królewska196
9.5.2. Parlament197
9.6. Odrębności samorządu lokalnego199
9.6.1. Urząd szeryfa199
9.6.2. Samorząd lokalny200
9.7. Odrębność sądownictwa angielskiego201
9.7.1. Sądownictwo centralne201
9.7.2. Sądownictwo lokalne204
9.8. Stosunek państwa do Kościołów206
Rozdział 10. Ustrój Rusi Kijowskiej i państwa moskiewskiego do połowy XVII w.208
10.1. Państwo kijowskie w okresie monarchii wczesnofeudalnej208
10.1.1. Powstanie i rozwój państwa kijowskiego208
10.1.2. Władze centralne210
10.1.2.1. Wielki książę210
10.1.2.2. Zasady następstwa tronu211
10.1.2.3. Zakres władzy wielkiego księcia212
10.1.3. Organy kolegialne214
10.1.3.1. Dwór książęcy i urzędnicy nadworni214
10.1.3.2. Drużyna książęca215
10.1.3.3. Rada książęca215
10.1.4. Zarząd lokalny216
10.1.3.4. Zjazdy książąt i wiece216
10.1.5. Skarbowość217
10.1.6. Wojskowość218
10.1.7. Wymiar sprawiedliwości219
10.1.7.1. Sądownictwo219
10.1.7.2. Pozasądowe formy wymiaru sprawiedliwości219
10.1.8. Stosunek państwa do Kościołów220
10.2. Ruś Kijowska w okresie rozdrobnienia feudalnego (XII–XIV w.)222
10.2.1. Rozdrobnienie feudalne222
10.2.2. Zwierzchnictwo mongolskie223
10.3. Monarchia stanowa w państwie moskiewskim224
10.3.1. Terytorium zjednoczonego państwa moskiewskiego224
10.3.2. Podstawy zjednoczenia226
10.3.3. Ustrój228
10.3.3.1. Samodzierżawna władza cara228
10.3.3.2. Zarząd centralny229
10.3.3.3. Zarząd lokalny – samorząd gubny i ziemski232
10.3.3.4. Sądownictwo234
10.3.3.5. Wojskowość238
10.3.4. Stosunek państwa do Kościołów240
Dział IV. Państwo publiczne w czasach nowożytnych242
Monarchia absolutna244
Rys historyczny244
Rozdział 11. Ustrój Francji w okresie monarchii absolutnej (XVI–XVIII w.)250
Uwagi wstępne250
11.1. Terytorium państwa253
11.2. Absolutyzm króla Francji253
11.2.1. Podstawa i zakres władzy królewskiej253
11.2.2. Ograniczanie władzy królewskiej254
11.3. Organy administracji centralnej256
11.3.1. Dwór królewski256
11.3.2. Urzędy jednoosobowe256
11.3.3. Urzędy kolegialne – Rada Królewska258
11.4. Stany Generalne259
11.5. Administracja lokalna260
11.5.1. Gubernatorzy260
11.5.2. Intendenci260
11.6. Sądownictwo w okresie monarchii absolutnej262
11.6.1. Sądownictwo królewskie delegowane263
11.6.2. Sądownictwo królewskie zastrzeżone264
11.6.3. Sądownictwo królewskie szczególne265
11.6.4. Prokuratura i adwokatura265
11.7. Skarbowość266
11.8. Wojskowość267
11.9. Stosunek państwa do wyznań268
Rozdział 12. Ustrój Anglii w okresie monarchii absolutnej (XV–XVII w.)270
12.1. Terytorium państwa270
12.2. Podstawy prawne absolutyzmu angielskiego272
12.3. Zarząd centralny – Tajna Rada273
12.4. Parlament274
12.5. Specyfika angielskiej monarchii absolutnej275
12.6. Administracja terytorialna276
12.7. Stosunek państwa do wyznań276
Rozdział 13. Ustrój oświeconej pruskiej monarchii absolutnej do połowy XVIII w.278
13.1. Rozwój terytorialny państwa pruskiego278
13.2. Podstawy doktrynalne funkcjonowania państwa i władcy280
13.3. Król Prus281
13.3.1. Zasady następstwa tronu281
13.3.2. Rządy osobiste monarchy282
13.3.3. Władza skarbowa monarchy282
13.3.4. Władza wojskowa monarchy283
13.3.5. Militaryzm pruski283
13.4. Organy centralne285
13.3.6. Władza administracyjna285
13.5. Administracja lokalna288
13.6. Skarbowość288
13.7. Ujednolicenie sądownictwa289
13.8. Stosunek państwa do wyznań291
Rozdział 14. Ustrój monarchii absolutnej Habsburgów do połowy XIX w.293
14.1. Rozwój terytorialny monarchii293
14.2. Walka o jedność monarchii294
14.3. Organy władzy centralnej295
14.4. Organy władzy lokalnej299
14.5. Policja300
14.6. Sądownictwo301
14.7. Wojskowość302
14.8. Stosunek państwa do wyznań – reformy józefińskie303
Rozdział 15. Ustrój rosyjskiej oświeconej monarchii absolutnej (poł. XVII–XVIII w.)306
15.1. Terytorium państwa rosyjskiego306
15.2. Absolutny charakter władzy cesarskiej308
15.3. Organy władzy centralnej309
15.3.1. Senat Rządzący310
15.3.2. Kolegia312
15.4. Administracja lokalna314
15.5. Sądownictwo320
15.6. Wojskowość322
15.7. Skarbowość323
15.8. Stosunek państwa do wyznań – Świątobliwy Synod324
Dział V. Państwo konstytucyjne326
Rys historyczny352
Rozdział 16. Zagadnienia ogólne konstytucjonalizmu354
16.1. Podstawowe pojęcia354
16.2. Podstawy doktrynalne konstytucjonalizmu europejskiego355
16.3. Rodzaje konstytucji356
16.4. Źródła angielskiego prawa konstytucyjnego357
16.5. Formy konstytucjonalizmu358
16.5.1. Monarchia ograniczona358
16.5.2. Monarchia parlamentarno-gabinetowa359
16.5.3. Republika prezydencka360
16.5.4. Republika parlamentarno-gabinetowa360
Rozdział 17. Ewolucja ustroju Anglii (XVII–XX w.)362
17.1. Rozwój terytorialny państwa362
17.2. Schyłek monarchii absolutnej (1603–1648)366
17.3. Okres republiki (1648–1660)368
17.4. Restauracja Stuartów i „chwalebna rewolucja” (1660–1688)369
17.5. Kształtowanie się systemu parlamentarno-gabinetowego374
17.5.1. Stanowisko króla po 1689 r.374
17.5.2. Pozycja parlamentu od XVIII w.375
17.5.3. Powstanie Gabinetu376
17.5.4. Odpowiedzialność solidarna i polityczna (parlamentarna) ministrów377
17.5.5. Rząd a Gabinet379
17.6. Reformy prawa wyborczego w XIX i XX w.381
17.7. Izba Lordów383
17.8. Reformy administracji lokalnej i sądownictwa385
Rys historyczny388
Rozdział 18. Stany Zjednoczone Ameryki (XVIII–XX w.)388
18.1. Rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych Ameryki389
18.2. Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki391
18.2.1. Prace nad konstytucją391
18.2.2. Uchwalenie i konstrukcja redakcyjna konstytucji392
18.2.2.1. Nadrzędność konstytucji392
18.2.2.2. Konstytucja sztywna – nowele393
18.2.3. Fundamentalne zasady konstytucji394
18.2.2.3. Amerykańskie prawo konstytucyjne394
18.3. Prawa obywatelskie395
18.4. Władza ustawodawcza – Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki399
18.4.1. Senat399
18.4.2. Izba Reprezentantów399
18.5. Władza wykonawcza401
18.5.1. Prezydent401
18.5.2. Administracja federalna404
18.6. Władza sądownicza405
18.6.1. Najwyższy Sąd Federalny405
18.6.2. Sądownictwo federalne406
18.6.3. Sądownictwo stanowe407
Rys historyczny409
Rozdział 19. Francja w dobie rewolucji i dyktatury napoleońskiej (1789–1814)409
19.1. Monarchia ograniczona (5 V 1789–22 IX 1792)412
19.1.1. Reformy Konstytuanty412
19.1.1.1. Zwołanie Stanów Generalnych412
19.1.2. Uchwały w sprawie likwidacji feudalizmu413
19.1.3. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 r.414
19.1.3.1. Zasady dotyczące organizacji politycznej państwa414
19.1.3.2. Prawa człowieka i obywatela414
19.1.3.3. Zasady dotyczące podstaw nowożytnego prawa karnego i procesu karnego416
19.1.3.4. Braki i niekonsekwencja Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela417
19.1.4. Reforma zarządu terytorialnego418
19.1.5. Reforma sądownictwa419
19.1.6. Unormowanie stosunków wyznaniowych – konstytucja cywilna kleru z 12 lipca 1790 r.420
19.1.7. Konstytucja z 3 września 1791 r.421
19.1.7.1. Podstawowe zasady ustroju konstytucyjnego421
19.1.7.2. Praktyka konstytucyjna423
19.2. Pierwsza Republika Francuska (21 IX 1792–2 XII 1804)424
19.2.1. Konwent Narodowy (21 IX 1792–26 X 1795)425
19.2.1.1. Proklamowanie republiki425
19.2.1.2. Powstanie w Wandei425
19.2.1.3. Dyktatura jakobińska (2 VI 1793–27 VII 1794)426
19.2.1.3.1. Konstytucja jakobińska z 24 czerwca 1793 r.427
19.2.1.3.2. Struktura władz w okresie dyktatury jakobińskiej428
19.2.1.3.3. Ludobójstwo rewolucyjne – eksterminacja ludności Wandei431
19.2.1.3.4. Działalność ustawodawcza Konwentu432
19.2.1.4. Okres Konwencji thermidoriańskiej (27 VII 1794–23 IX 1795)436
19.2.1.3.5. Upadek dyktatury jakobińskiej436
19.2.1.4.1. Pierwsze reformy Konwencji436
19.2.1.4.2. Konstytucja z 22 sierpnia 1795 (dyrektorialna)437
19.2.1.4.3. Praktyka Dyrektoriatu438
Uwagi wstępne439
19.3. Okres dyktatury napoleońskiej (9 XI 1799–6 IV 1814 i 1 III 1815–22 XI 1815)439
19.3.1. Konstytucja konsularna z 13 grudnia 1799 r.439
19.3.1.1. Podział władzy ustawodawczej440
19.3.1.2. Władza wykonawcza442
19.3.2. Bonapartyzm – cezaryzm443
19.3.3. Reforma zarządu terytorialnego444
19.3.4. Reforma władzy sądowniczej447
19.3.5. Konkordat z 1801 r.448
19.3.6. Wielkie Cesarstwo449
Uwagi wstępne453
Rozdział 20. Francja konstytucyjna (XIX–XX w.)453
20.1. Restauracja Burbonów (1814–1830)453
20.1.1. Karta Konstytucyjna z 4 czerwca 1814 r.454
20.1.1.1. Zasada suwerenności monarchy454
20.1.1.2. Władza wykonawcza455
20.1.1.3. Władza ustawodawcza455
20.1.1.4. Praktyka konstytucyjna456
Uwagi wstępne457
20.2. Monarchia lipcowa (30 VII 1830–24 II 1848)457
20.1.1.5. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1814 r.457
20.2.1. Karta Konstytucyjna z 14 sierpnia 1830 r.458
20.2.1.1. Wzmocnienie roli parlamentu458
20.2.1.2. System orleański459
20.3. II Republika Francuska (24 II 1848–2 XII 1852)460
20.3.1. Proklamowanie republiki460
20.3.2. Konstytucja II Republiki z 4 listopada 1848 r.460
20.2.1.3. Znaczenie Karty Konstytucyjnej z 1830 r.460
20.3.2.1. Władza ustawodawcza461
20.3.2.2. Władza wykonawcza461
20.3.2.3. Praktyka konstytucyjna462
20.4. II Cesarstwo Francuskie (2 XII 1852–4 IX 1870/31 I 1875)463
20.4.1. Konstytucja z 14 stycznia 1852 r.463
20.4.1.1. Przywrócenie godności cesarskiej464
20.4.1.2. Władza ustawodawcza464
20.4.2. Praktyka konstytucyjna II Cesarstwa465
20.4.2.1. Cesarstwo autorytarne465
20.4.2.2. Cesarstwo liberalne465
Uwagi wstępne467
20.5. III Republika Francuska (4 IX 1870/30 I 1875–27 X 1946)467
20.5.1. Uchwalenie konstytucji III Republiki Francuskiej w 1875 r.467
20.5.2. Władze centralne III Republiki Francuskiej469
20.5.2.1 Władza ustawodawcza469
20.5.2.2. Władza wykonawcza470
20.5.3. Praktyka konstytucyjna III Republiki Francuskiej471
20.5.3.1. Wzmocnienie władzy ustawodawczej471
20.5.3.2. Próby wzmocnienia władzy wykonawczej471
20.5.4. Powstanie i funkcjonowanie rządów parlamentarnych472
20.5.5. Zmiany w organizacji administracji terytorialnej i sądownictwie administracyjnym474
20.5.6. Państwo a Kościół – ustawa z 1905 r.476
20.5.7. Powstanie francuskiego imperium kolonialnego478
20.5.8. Znaczenie konstytucji III Republiki478
Rozdział 21. Ustroje państw niemieckich (XIX–XX w.)480
21.1. Konfederacje niemieckie (1806–1866)480
21.1.1. Zmiany terytorialne państw niemieckich480
21.1.2. Związek Reński (1806–1813)481
21.1.2.1. Akt związkowy z 12 lipca 1806 r.481
21.1.2.2. Ustrój polityczny Związku Reńskiego482
21.1.2.3. Proces sekularyzacji i mediatyzacji terytoriów Rzeszy482
Uwagi wstępne483
21.1.3. Związek Niemiecki (1815–1866)483
21.1.3.1. Akt związkowy z 8 czerwca 1815 r. i akt końcowy wiedeński z 15 maja 1820 r.484
21.1.3.2. Ustrój polityczny Związku Niemieckiego485
21.1.3.2.1. Zgromadzenie Związkowe485
21.1.3.2.2. Rada Ściślejsza486
21.1.3.2.3. Wspólne organy o tymczasowym charakterze486
21.1.3.3. Ustrój państw skonfederowanych487
21.1.3.4. Walka Prus i Austrii o hegemonię487
21.1.3.2.4. Prawa ludności487
21.1.3.5. Próby zjednoczenia Niemiec488
21.1.3.6. Likwidacja Związku Niemieckiego490
21.2. Federacje niemieckie (1867–1918)491
21.2.1. Związek Północnoniemiecki (1867–1871)491
21.2.1.1. Terytorium491
21.2.1.2. Charakter prawny Związku Północnoniemieckiego491
21.2.1.3. Konstytucja Związku Północnoniemieckiego z 1867 r.492
21.2.1.4. Organy centralne Związku492
21.2.1.5. Znaczenie Związku Północnoniemieckiego493
21.2.2. II Rzesza Niemiecka (1871–1918)494
21.2.2.1. Powstanie II Rzeszy Niemieckiej494
21.2.2.2. Konstytucja II Rzeszy z 17 kwietnia 1871 r.495
21.2.2.3. Organy władzy497
21.2.2.3.1. Cesarz niemiecki498
21.2.2.3.2. Władza wykonawcza – kanclerz Rzeszy i Kancelaria Rzeszy499
21.2.2.3.3. Władza ustawodawcza500
21.2.2.4. Szczególna pozycja Prus w II Rzeszy Niemieckiej503
21.2.2.3.4. Sąd Rzeszy503
21.2.2.5. Stosunki państwo – Kościoły w II Rzeszy504
21.2.2.6. Praktyka konstytucyjna w II Rzeszy Niemieckiej505
Rozdział 22. Ustrój Prus (XIX–XX w.)508
22.1. Reformy Steina i Hardenberga508
22.1.1. Reformy społeczno-gospodarcze508
22.1.1.1. Zniesienie poddaństwa i uwłaszczenie chłopów508
22.1.1.2. Zniesienie przywilejów stanowych i podatkowych509
22.1.1.3. Stopniowa emancypacja Żydów510
22.1.2. Reformy zarządu centralnego511
22.1.3. Reforma zarządu terytorialnego511
22.1.4. Reformy samorządu miejskiego i ziemskiego512
22.1.4.1. Reforma ustroju miast512
22.2. Reformy wojskowe gen. Gerharda Scharnhorsta513
22.1.4.2. Sejmiki prowincjonalne i sejmiki powiatowe513
22.3. Reforma szkolnictwa Wilhelma von Humboldta514
22.4. Ustrój państwa pruskiego (1815–1848)515
22.5. Konstytucyjna monarchia pruska (1848–1918)516
22.5.1. Rządy osobiste króla516
22.5.2. Władza ustawodawcza517
22.5.2.1. Izba Pierwsza – Izba Panów517
22.5.3. Ustrój administracji lokalnej i samorządowej518
22.5.2.2. Izba Deputowanych518
22.5.4. Sądownictwo powszechne i sądownictwo administracyjne520
22.5.4.1. Ustrój sądów powszechnych od 1849 r.520
22.5.4.2. Ustrój sądów powszechnych po reformie z 1877 r.521
22.5.4.3. Sądownictwo administracyjne522
22.6. Prawa obywatelskie523
Rozdział 23. Ustrój Austrii (XIX–XX w.)531
23.1. Pierwsze próby przekształceń w kierunku monarchii konstytucyjnej531
23.2. Pierwszy okres rządów konstytucyjnych532
23.2.1. Dyplom październikowy z 1860 r.532
23.2.2. Patent lutowy z 1861 r.533
23.3. Monarchia dualistyczna austriacko-węgierska (1867–1918)534
23.3.1. Powstanie Monarchii Austro-Węgierskiej534
23.4. Ustrój monarchii austriackiej (1867–1918)536
23.3.2. Podstawy prawne Monarchii Austro-Węgierskiej536
23.4.1. Cesarz austriacki537
23.4.2. Organy władzy wykonawczej537
23.4.3. Władza ustawodawcza538
23.4.4. Prawa i wolności obywatelskie w monarchii austriackiej539
23.4.4.1. Prawa i wolności obywatelskie w dobie konstytucyjnej539
23.4.4.2. Poszczególne prawa i wolności obywatelskie540
23.4.4.3. Ochrona praw i wolności obywatelskich545
23.4.5. Władze lokalne w monarchii austriackiej547
23.4.4.4. Zawieszenie praw obywatelskich547
23.4.5.1. Władze rządowe547
23.4.5.2. Władze autonomiczne548
23.4.5.3. Władze samorządowe550
23.4.5.3.1. Samorząd gminny550
23.4.5.3.2. Samorząd powiatowy551
23.4.6. Sądownictwo w monarchii austriackiej552
23.5. Ustrój Królestwa Węgier w dobie konstytucyjnej554
23.6. Ustrój Austrii (1918–1945)556
23.6.1. Początki Republiki Austriackiej556
23.6.2. Terytorium Republiki Austriackiej556
23.6.3. Konstytucja Republiki Austriackiej z 20 września 1920 r.557
23.6.4. Wzrost sił faszystowskich i upadek systemu parlamentarnego560
23.6.5. Konstytucja z 30 kwietnia 1934 r. – ustrój korporacyjno-faszystowski561
23.6.6. Anszlus – włączenie Republiki Austriackiej do III Rzeszy562
23.6.7. Zmiany w organizacji państwa po włączeniu do Rzeszy562
Rozdział 24. Republika Weimarska (1919–1933)567
24.1. Uchwalenie i zasady konstytucji weimarskiej z 11 sierpnia 1919 r.567
24.2. Federalna struktura państwa568
24.3. Ustrój polityczny571
24.3.1. Prezydent572
24.3.2. Władza ustawodawcza573
24.3.2.1. Sejm Rzeszy574
24.3.2.2. Rada Rzeszy574
24.3.3. Władza wykonawcza w Republice Weimarskiej – rząd Rzeszy – kanclerz Rzeszy575
24.3.4. Sądownictwo575
24.3.5. Administracja576
24.3.6. Prawa i obowiązki obywatelskie576
24.4. Praktyka ustrojowa Republiki Weimarskiej577
Rozdział 25. Ustrój Rosji (XIX–XX w.)579
25.1. Reformy cesarza Aleksandra I579
25.1.1. Reforma zarządu centralnego579
25.1.2. Projekt reform ustrojowych Michaiła Spieranskiego580
25.2. Reakcyjne rządy Mikołaja I582
25.1.3. Zmiany w szkolnictwie średnim i wyższym582
25.3. Reformy cesarza Aleksandra II586
25.3.1. Reformy społeczne586
25.3.1.1. Reformy włościańskie586
25.3.1.2. Reforma sądownictwa588
25.3.1.3. Reformy ziemska i miejska589
25.5. Kontrreformy cesarza Aleksandra III590
25.5.1. Niewzruszalność samowładztwa591
25.5.2. Kontrreformy – ziemska, miejska i sądowa591
Uwagi wstępne592
25.6. Cesarstwo konstytucyjne (1906–1917)592
25.6.1. Nadanie Rosji „Praw zasadniczych”592
25.6.1.1. Pierwsze ustawy konstytucyjne593
25.6.1.2. Ustawa zasadnicza z 6 maja (23 kwietnia) 1906 r.593
25.6.2. I i II Duma Państwowa594
25.6.3. Reformy agrarne Piotra Stołypina595
25.6.3.1. Reakcja Stołypinowska – III Duma Państwowa596
25.6.3.2. IV Duma Państwowa596
Dział VI. Państwa totalitarne598
Rozdział 26. Rosja radziecka i ZSRR (1917–1939)600
26.1. Rewolucja rosyjska z 1917 r. i jej następstwa ustrojowe – przejęcie władzy przez partię komunistyczną600
26.1.1. Wydarzenia marcowe601
26.1.2. Faza przejściowa (od marca do końca sierpnia 1917)602
26.1.3. Dyrektoriat Aleksandra Kierenskiego603
26.1.4. Przewrót bolszewicki z 6/7 listopada 1917 r.604
26.2. Powstanie Federacji Rosyjskiej – konstytucja z 10 lipca 1918 r.607
26.2.1. Federacyjny charakter państwa607
26.2.2. Podstawowe zasady konstytucji608
26.2.2.1. Dyktatura proletariatu608
26.2.2.2. Hierarchiczny system rad608
26.2.3. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy609
26.2.2.3. Klasowy charakter państwa609
26.2.2.4. Katalog praw obywatelskich609
26.2.4. Kontrola organizacji partyjnych nad urzędnikami611
26.2.5. Komunizm wojenny611
26.3. Ugruntowanie totalitarnej formy rządu612
26.3.1. Powstanie ZSRR (30 grudnia 1922)612
26.3.2. Konstytucja z 31 stycznia 1924 r.612
26.3.3. Podstawy ustroju republik radzieckich613
26.3.4. Pozakonstytucyjne ośrodki władzy614
26.4. Okres dyktatury stalinowskiej615
26.4.1. Kolektywizacja i rozkułaczanie615
26.5. Konstytucja z 5 grudnia 1936 r.616
26.5.1. Struktura organów państwa616
26.6. Pozakonstytucyjne organy władzy618
26.5.2. Katalog praw i wolności obywatelskich618
26.7. Wielki terror (1934–1938)619
26.8. Obozy pracy przymusowej – imperium GUŁag619
26.9. Zasadnicze cechy sowieckiego wymiaru sprawiedliwości619
26.9.1. Tworzenie się podstaw rewolucyjnego systemu sądownictwa619
26.9.2. Pozasądowe organy orzekające – WCzK, GPU, OGPU620
26.9.3. Nowe struktury sądownictwa od 1926 r.621
26.9.4. Pozasądowe organy orzekające – kolegia specjalne NKWD621
26.9.5. Ujednolicenie i centralizacja sądownictwa621
26.9.6. Różnice wymiaru sprawiedliwości w państwie demokratycznym i w totalitarnym państwie radzieckim622
Rozdział 27. III Rzesza Niemiecka 1933–1945627
27.1. Geneza i podstawy państwa totalitarnego627
27.1.1. Przejęcie władzy przez Adolfa Hitlera627
27.1.2. Przekształcenie Republiki Weimarskiej w „państwo stanu wyjątkowego”630
27.1.3. Połączenie urzędu prezydenta Rzeszy z urzędem kanclerza Rzeszy631
27.2. Ustrój III Rzeszy633
27.2.1. Policja państwowa636
27.2.2. Sądownictwo III Rzeszy639
Dział VII. Zmiany ustrojów państwowych po II wojnie światowej648
Rys historyczny650
Rozdział 28. Państwa niemieckie po II wojnie światowej652
28.1. Początkowe stadium państwowości po kapitulacji Niemiec652
28.1.1. Podział na strefy okupacyjne – organy władz okupacyjnych652
28.1.2. Sojusznicza Rada Kontroli Niemiec jako najwyższa władza w Niemczech655
28.1.3. Przemiany polityczne po 8 maja 1945 r.657
28.1.4. Niemieckie władze cywilne i konstytucje w poszczególnych strefach okupacyjnych659
28.1.5. Władze cywilne Berlina664
28.2. Kształtowanie się dwóch państw niemieckich665
28.2.1. Powstanie Republiki Federalnej Niemiec665
28.2.2. Powstanie Niemieckiej Republiki Demokratycznej668
28.3. Charakterystyka ustroju RFN670
28.3.1. Zasady Ustawy Zasadniczej RFN z 24 maja 1949 r.671
28.3.2. System organów państwowych673
28.3.2.1. Władza ustawodawcza674
28.3.2.2. Władza wykonawcza675
28.3.2.3. Związkowy Trybunał Konstytucyjny676
28.3.2.4. Wymiar sprawiedliwości677
28.4. Charakterystyka ustroju NRD678
28.4.1. Systematyka konstytucji678
28.4.2. Podstawowe zasady socjalistycznego ustroju w konstytucji NRD678
28.4.3. Naczelne organy władzy państwowej681
28.4.3.1. Izba Ludowa681
28.4.3.2. Prezydent Republiki, Rada Państwa681
28.4.4. Naczelne organy administracji państwowej683
28.4.3.3. Narodowa Rada Obrony683
28.4.4.1. Władza wykonawcza – rząd (Rada Ministrów)683
28.4.4.2. Partyjno-rządowe organy kontroli państwowej685
28.4.5. Wymiar sprawiedliwości686
28.4.5.1. Sądownictwo w radzieckiej strefie okupacyjnej686
28.4.5.2. Struktura sądownictwa686
28.4.5.3. Zasada wyboru sędziów687
28.4.5.4. Centralizm demokratyczny i zasada podwójnego podporządkowania w sądownictwie687
28.4.5.5. Społeczne (pozasądowe) formy wymiaru sprawiedliwości689
28.4.5.6. Prokuratura690
28.4.5.6.1. Struktura organizacyjna prokuratury690
28.4.5.6.2. Zadania prokuratury690
28.4.6. Pozasądowy organ represji – Stasi691
28.4.7. NRD państwem totalitarnym692
28.5. Zjednoczenie Niemiec693
28.6. Sprawa Austrii po II wojnie światowej693
28.6.1. Podział Austrii na strefy okupacyjne694
28.6.2. Odnowa życia politycznego – przywrócenie konstytucji z 1920 r.694
28.6.3. Odzyskanie pełnej suwerenności696
Rozdział 29. Ustrój ZSRR i Rosji w trakcie II wojny światowej i po wojnie697
29.1. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego w wyniku II wojny światowej697
29.1.1. ZSRR jako agresor wspólnie z III Rzeszą (23 VIII 1939–22 VI 1941)697
29.1.2. Powiększenie terytorium Związku Radzieckiego po 1945 r.699
29.2. Kontynuacja totalitarnego reżimu do śmierci Józefa Stalina701
29.3. Zmiany ustrojowe po śmierci Stalina707
29.4. Konstytucja z 7 października 1977 r.709
29.4.1. Systematyka konstytucji709
29.4.2. Struktura władz najwyższych710
29.4.3. ZSRR a republiki711
29.4.4. Wymiar sprawiedliwości712
29.4.4.1. Sądownictwo712
29.4.4.2. Prokuratura713
29.4.5. Praktyka ustrojowa w czasach Leonida Breżniewa714
29.5. Ustrój ZSRR w ostatnich latach istnienia715
29.5.1. Nowelizacja konstytucji z 1 grudnia 1988 r.715
29.5.2. Utworzenie urzędu prezydenta ZSRR716
29.6. Upadek ZSRR – powołanie Wspólnoty Niepodległych Państw717
Rozdział 30. Ustrój Francji w trakcie II wojny światowej i po wojnie720
30.1. Powstanie dwóch rządów tymczasowych720
30.1.1. Państwo francuskie Philippe’a Pétaina – rząd Vichy720
30.1.2. Od Komitetu Wolnej Francji do Rządu Tymczasowego723
30.2. IV Republika Francuska (1946–1958)725
30.2.1. Narodziny IV Republiki Francuskiej725
30.2.2. Konstytucja IV Republiki Francuskiej z 13 października 1946 r.726
30.2.2.1. Potwierdzenie praw obywatelskich726
30.2.2.2. Ustrój polityczny726
30.2.3. Unia Francuska728
30.3. V Republika Francuska od 1958 r.729
30.2.4. Upadek IV Republiki Francuskiej729
30.3.1. Narodziny V Republiki Francuskiej729
30.3.2. Charakterystyka konstytucji V Republiki Francuskiej z 4 października 1958 r.730
30.3.3. System organów państwowych732
30.3.3.1. Nadrzędna pozycja Prezydenta732
30.3.3.2. Rząd734
30.3.3.3. Parlament735
30.3.3.4. Kolegialne organy państwowe736
30.3.5. Wspólnota Francuska739
Wskazówki bibliograficzne (wykaz prac ogólnych, podręczników i skryptów)742
Indeks nazwisk745
Spis map755
Spis ilustracji756

wChalcedoniew451r.przyznałimpierwszeństwowśródpatriarchów,aod

VIw.tytułpapież(papa)zostałzastrzeżonywyłączniejakoszczególnytytuł

honorowydlabiskupówrzymskich.

OrganizacjaKościołakatolickiegokształtowałasięodIw.,powyjściu

Kościołakatolickiego

stopnieorganizacji

zkatakumb,którebyływokresieprześladowańmiejscemschronienia.Opar-

tazostałanapodzialeadministracyjnymcesarstwarzymskiegoibyłapocząt-

kowotrój-,apotemczterostopniowa.

Podstawowąjednostkęorganizacyjnąstanowiłokręgmiejskicivitas(zwa-

nypóźniejdiecezją)zbiskupemnaczele.Kilkacivitatestworzyłoprowincję

kościelną,zwanąmetropoliązarcybiskupemmetropolitąnaczele.Arcybisku-

pimetropolicipodlegalipatriarchom,którzysprawowaliwładzęwstolicach

prefektur.Byłoichpięciu-pierwszywRzymiebyłpapieżemjakopatriarcha

Zachodu,apozostaliczterej-patriarchamiKonstantynopola,Antiochii,Alek-

sandriiiJerozolimy.PierwszemiejscebiskupaRzymuwśródpatriarchów

ustaliłysoborynicejskiz325r.,konstantynopolitańskiz383r.,chalcedoński

z451r.,naktórymustanowionoostatecznąichliczebnośćikompetencje.

WciąguIVw.biskupRzymu,patriarchaZachoduuzyskałdominujące

znaczeniewstosunkudopozostałychpatriarchów.Władzapapieża,począt-

kowosprawowanawedleformułyprimusinterpares,uległastopniowemu

wzmocnieniu.OdVw.możnawidziećwpapieżupowszechnieuznawanego

zwierzchnikaKościoła.

Zchwiląrozszerzeniasięchrześcijaństwanaobszarywiejskiepowstały

tamparafie(plebanus)zproboszczami(parochus)naczele.OdVw.możnaje

traktowaćjakonajniższeokręgi,podległeproboszczomwyznaczanymprzez

biskupaiodniegozależne.

Powoływanienawszystkiestopniehierarchiikościelnej,zpatriarchami

ibiskupamiłącznie,odbywałosiędrogąwyborówzudziałemmiejscowych

wiernychiduchowieństwa(acleroetpopulo).Wybranybiskupotrzymywał

święceniazrąkmetropolity.Przybiskupieskupiałosiężyciespołeczeństwa,

wobecktóregopełnilionizarazemrolęprzywódcząwokresiekryzysuadmi-

nistracjipaństwowejibarbaryzacjiEuropyZachodniej.Wdiecezjachprzy

biskupiefunkcjonowałaparaturzędówpomocniczychoraztzw.kapituła,

składającasięzprezbiterów,zwanychkanonikami.Wszyscyoniudzielalibi-

skupowiradyipomocywsprawowaniuzarządudiecezjalnego.Terytorium

diecezjipokrywałosiępierwotniezterytoriummiejskim.Miastobyłosie-

dzibąbiskupa,tuznajdowałsiękościółkatedralny,wktórympierwotnie

wyłącznieudzielanosakramentów,zwłaszczachrztuimałżeństwa.

OdIVw.rozwinęłysię,wzoremzjazdówurzędnikówrzymskich,różne

zjazdyduchowieństwaokreślonegoterytorium.Soborypowszechne,gro-

madzącewszystkichbiskupów,zwoływaneprzezpapieżalubcesarza,decy-

dowałyonajważniejszychsprawachdogmatycznychiorganizacyjnych.Sy-

nodydiecezjalnelubmetropolitalne,zudziałemduchowieństwadiecezjilub

metropolii,gromadziłyduchownychztychobszarówipodejmowałydecyzje

osprawachKościołalokalnego.

Brak wyników

Powszechna historia ustroju

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra