Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
światowej,temuwłaśniezagadnieniupoświęciłampierwszerozdziały,starając
sięznaleźćodpowiedźnapytaniaowarunkiżyciaikształtstosunkówpomię-
dzyPolakamiiŻydamiwokresiepoprzedzającymzagładę.Rozdziałynastępne
poświęciłamnajbardziejnieprzyjemnymfaktomwstosunkachpolsko-żydow-
skichwczasiedrugiejwojnyświatowej,wokółktórychprzezsześćdziesiątlat
odjejzakończenianarosłonajwięcejkontrowersji,czyliproblemowipostaw
PolakówiŻydówwobecdokonanejprzezNiemcówwlatach1942-1945zagła-
dyŻydów.Mówiącjęzykiembardziejprecyzyjnym,dlaobunarodówszczegól-
nienieprzyjemnymfaktemjestfaktwspółuczestnictwaPolakówiŻydówwwy-
konaniu„OstatecznegoRozwiązania”,czyliwspółpracapewnejczęściobunarodów
wdokonanejprzezNiemcówzbrodnizagładynarodużydowskiego.Jejzakres,
aczkolwiekniedokońcajeszczeznanyirozpoznany,dajesięwmiaręprecyzyj-
nieokreślićdziękiistniejącymwiarygodnymprzekazomźródłowym.Dowy-
jaśnieniapozostajesprecyzowanie,ktoidlaczegospośródPolakówiŻydów
współpracowałzNiemcamiorazjakiebyłopodłożepolityczne,religijneinaro-
dowepodjętejwspółpracy.Pozostajetakżekwestiaoceny.Wpolskiejhistorio-
grafiiitradycjinarodowejwspółpracazokupantem–obojętne:niemieckim,
sowieckim,szwedzkim,rosyjskimczyaustriackim–zawszebyłaijestpostrze-
ganajakozdrada.Zdradąteżwczasiedrugiejwojnyświatowejzostałanazwa-
naijestnazywanadodziśwszelkawspółpracaPolakówzNiemcami,wtym
takżewspółuczestniczeniewzagładziepolskichŻydów.Wżydowskiejtradycji
narodowejihistoriografiimamywtymwzględziedoczynieniazeswegorodza-
jurelatywizmem,bowiemocenawspółpracyŻydówzNiemcami,takżewwy-
padkuuczestnictwawzagładziewłasnegonarodu,niepodlegajednoznacznym
ocenom.HannahArendt,którajakopierwszazwróciłauwagęnaproblemwspół-
uczestnictwaŻydówwzagładzie,napisała:„„Kwestią,jakąsięzajęłam,była
współpracafunkcjonariuszyżydowskichzwykonawcami„OstatecznegoRoz-
wiązania”,ajesttosprawatakbardzoniewygodnadlatego,żeniemożnatwier-
dzić,żebylitozdrajcy.(Zdrajcyteżsięznaleźli,aletonieistotne).””4
MyślrzuconaprzezHannahArendtnieznalazładochwiliobecnejosta-
tecznegowyjaśnienia.Niktdotychczasnieodpowiedziałnapytanie,dlaczego
współpracafunkcjonariuszyżydowskichzwykonawcamiDOstatecznegoRozwią-
zania”niemożezostaćokreślonamianemzdrady,ainnegorodzajuwspółpracy
ŻydówzNiemcamitakiemianozostałoprzydane.Niktnieodpowiedziałteż
napytanie,dlaczego,wobecżydowskiegorelatywizmuwoceniepostawwspół-
pracującychzNiemcamiŻydów,woceniepostawPolakówówżydowskirela-
tywizmnieznajdujezastosowania.Ponieważbezzrozumieniaprzyczynżydow-
skiegorelatywizmuwoceniewspółpracyŻydówwdzieledokonanegoprzez
NiemcównapolskichŻydachludobójstwa,orazprzyczyn,dlaktórychwspół-
pracaPolakówniepodlegarelatywnymżydowskimocenom,niemożnawyja-
śnićizrozumiećstosunkówpolsko-żydowskich,natychwłaśnieproblemach
skoncentrowałamsięwostatniejczęściprezentowanychbadań.
Jednoznacznośćpolskichoceninacechowanychrelatywizmemocenżydow-
skichniezmieniająfaktu,żePolacyiŻydziwspółpracującyzNiemcamiprzy
