Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Rozwójontogenetycznyczłowiekajestdeterminowanyczynnikamiendogenny-
migenetycznymi9stymulowanyparagenetycznymi9zaśmodyfikowanyegzogennymi
środowiskowymi.Wzajemneoddziaływaniatychgrupczynnikówpowodują9żeorga-
nizmyludzkiecharakteryzująsiędużązmiennościąmiędzyosobniczą.Obserwowany
więcwbadaniachfenotypjestwynikiemichinterakcji.Oczywiścieoddziaływanie
czynnikamiśrodowiskowyminacechyjakościowejestowielesłabszeniżwprzypad-
kucechilościowych.Należypodkreślićrównież9żeczynnikiśrodowiskowemodyfi-
kująjedyniegenetyczniezaprogramowanytorrozwojucechywgranicachtzw.normy
reakcji(Wolański1987).
OdwielulatprowadzisięwPolsceinaświeciebadanianatematuwarunkowań
genetycznychzarównoparametrówsomatycznychjakifunkcjonalnych.Stałypostęp
naukbiologicznychorazstatystykidoprowadziłdopołączeniametodwywodzących
sięzgenetykiilościowej9genetykipopulacyjnejorazbiologii(Malinaiwsp.2004).
Najczęściejwbadaniachgenetycznychcechilościowych(dziedziczonychpoligenicz-
nie)stosujesięwnioskowanieowpływiegenównapodstawiezmiennościobserwo-
wanychfenotypów.Wtymcelustosujesięmetodypolegającenastatystycznejanalizie
fenotypu:bliźniątlubteżrelacjiwukładzierodzice-dzieciwewszystkichmożliwych
kombinacjachpokrewieństw.Jakometodękomplementarną(pozwalającąjedyniena
określeniecechosłabejkontroligenetycznej)stosujesiętzw.metodęlongitudinalnej
stabilnościrozwojowej(przeglądzagadnieniaSzopaiwsp.1996;Malinaiwsp.2004;
Żychowska2004).Wostatnichlatachdajesięzauważyćznacznypostępwbadaniach
molekularnych9dziękiczemupowstajecorazwięcejpracdotyczącychtzw.markerów
genetycznych.Jednymzpierwszychpoznanychgenów9warunkującychosiągnięcia
wsportachwytrzymałościowych9byłgenACEI(Gaygayiwsp.1998).Obecnienajle-
piejopisanesąmarkerygenetyczneodpowiedzialnezabudowęciała(GDF89ADRB29
ADRB39NPY
9VDR9LPL9IGFI)9fenotypdynamiczny(AGT9ADRB29EDNI9ANG9
TGFB1)9siłęmięśniową(GDF89VDR9COL1A1)9metabolizmglukozyiinsuliny
(ADRB3)orazlipidykrwiigospodarkętłuszczową(ApolipoproteinaE)(Cięszczyk
iwsp.2008).
Diagnozującstanrozwojubiologicznegoosobnikówposzukujesięczynników
środowiskowych9któresąwstaniewywołaćzmianywobraziefenetypowymanalizo-
wanychcech.Wgrupieczynnikówśrodowiskowych9któremogąwpływaćnapoziom
rozpatrywanychwłaściwości9najczęściejwyróżniasię:stopieńurbanizacjiśrodowi-
skaorazstatusspołeczno-ekonomicznyrodziny.Taostatniagrupawbadaniachantro-
pologicznychnajczęściejokreślanajestjakozmiennespołeczne9któresązazwyczaj
wwysokimstopniuzesobąskorelowane.Czynnikispołeczno-ekonomicznewywołują
