Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
JanuszJaworski▪Poziomrozwojusomatycznegoifunkcjonalnegopopulacjidzieci...
dwarodzajezmiennościcechsomatycznychifunkcjonalnych9amianowiciegradien-
tyspołeczneoraztrendysekularne(Łaska-MierzejewskaiOlszewska2003).Pod
terminemgradientówspołecznychrozumiesięzmianęwartościcechyorazkierunek
tejzmianynaskaliodnoszącejsiędosytuacjiekonomicznejbadanychgrup(Bielicki
iwsp.1997).Zkoleitrendysekularnepojmowanesąjakodługookresowetendencje
przemianlubzmianmiędzypokoleniowych.Wdosłownymtłumaczeniuterminozna-
czawięctendencjęstuletnią.Wpraktycezmianysekularneanalizujesięzazwyczaj
wkrótszymokresie(przeważnie10-letnim)9ponieważskalaikierunekzróżnicowania
niesąidentycznewcałymstuleciu.
Historiabadańnadroląiznaczeniemczynnikówspołeczno-ekonomicznychpo-
siadabogatąliteraturę.Tematykatajestrozwijanaodponaddwustulecizatem9znacz-
naczęśćopracowańprzedstawiajużtylkowartośćhistoryczną.Zprzeglądulicznych
pracwynika9żestrukturaspołeczno-ekonomicznarodzinyijejusytuowanienadrabi-
niestratyfikacjispołecznejjestjednymzczynnikówróżnicującychpoziombadanych
cech.Skalategozróżnicowaniajestjednakbardzoróżnawzależnościodanalizowa-
nejcechy9czasuprowadzonychbadańorazuwzględnianychmodyfikatorówspołecz-
nych.Podkreślićnależy9żewszystkierozpatrywanewbadaniachantropologicznych
zmiennespołecznewpływająnarozwójfizycznyimotorycznywyłączniepośrednio.
Wymienioneróżnorodneczynnikispołeczno-ekonomiczne(np.wykształcenierodzi-
ców9liczbadzieciwrodzinie)nieoddziałująjednaknarozwójfizycznylubmotorycz-
nybezpośrednio.Omawianeczynnikiwywierająwpływpośredninawarunkiżycia
itedopierorzutująnabiologięorazfunkcjeorganizmubezpośrednio.Możnaprzyjąć
(wdużymuproszczeniu)9żekierunekdziałaniatychzmiennychśrodowiskowychjest
następujący:„czynnikspołeczno-ekonomiczny(np.wykształcenie)→bodziecśrodo-
wiskowy(np.sposóbodżywiana)→cechabiologiczna(np.wysokośćciała)poddana
oddziaływaniu”(Bielickiiwsp.1997;Bielickiiwsp.2003).
Osobnyproblemstanowiwybórkonkretnychzmiennychspołeczno-ekonomicz-
nych9któreokreślajązamożnośćrodziny.Wbadaniachempirycznychnajczęściej
uwzględniasię:wykształcenieicharakterpracyzawodowejrodziców9liczbędzie-
cipozostającychnaichutrzymaniuorazdochódprzypadającynaczłonkarodziny.
Wwiększościopracowańpotwierdzasięistnieniewspółzależnościmiędzypozio-
memrozwojusomatycznegoastatusemrodzinyzgodniezzałożonymgradientem
rozwarstwieniaspołecznego(wyższystatus-lepszyrozwójparametrówsomatycz-
nych).Natomiastwprzypadkuzwiązkumodyfikatorówspołecznychzpoziomem
sprawnościmotorycznejjużsiętakichjednoznacznychprawidłowościniestwierdza.
Każdedziałanieruchowejestbowiemefekteminterakcjiczynnikówbiologicznych
ispołeczno-kulturowych(obszernyprzeglądbadańSławińska2000;Wilczewski
2005).Kolejnyproblemstanowiwybórmetody9zapomocąktórejokreślimywpływ
rozwarstwieniaspołecznegonarezultatyanalizowanychcech.Jakwynikazlitera-
turytematunajczęściejbadasięoddziaływaniepojedynczychmodyfikatorówśro-
dowiskowychnarozwójsomatycznyimotorycznylubkonstruujeróżnegorodzaju
