Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
WDeklaracjiZasadrządzącychwzajemnymistosunkamimiędzypań-
stwami-stanowiącejintegralnączęśćporozumieniahelsińskiego-znalazło
siętakżeodwołaniedokoniecznościprzestrzeganiaPowszechnejDeklaracji
PrawCzłowiekaiMiędzynarodowychPaktówPrawCzłowieka3.Szczególną
rolęwnaszychrozważaniachodgrywaczęśćzwanaumownietrzecimkoszy-
kiem,wktórymsygnatariuszezobowiązywalisięm.in.doułatwianiakon-
taktówmiędzyludzkich,łączeniarodzinizawieraniamałżeństwmiędzy
obywatelamiróżnychpaństworazdozapewnieniaobywatelomprawado
informacji4.
AktKońcowyKBWEniemiałwrzeczywistościcharakterutraktatumię-
dzynarodowegoiniepodlegałratyfikacjiprzezstrony,któregopodpisały.
Mimotosamfaktzawarciagoprzezgłowypaństwlubszefówrządów,wraz
zzasadąpactasuntservanda,stwarzałpoważnyproblemdlapaństwUkładu
Warszawskiego.NajbardziejzaskakującedlaZachodu,wświetledotychcza-
sowejpolitykipaństwblokuradzieckiego,aszczególniesamegoZSRR,było
przyjęcieprzeznieustaleńwkwestiiwspółpracywdziedziniehumanitarnej
zawartychwtrzecimkoszyku5.Zamierzałyonejednaktraktowaćczęść
Koncepcje–struktury–funkcjonowanie,Warszawa1999,s.279),którypodkreśla,żewAkcieKoń-
cowymporazpierwszyustalonoiskodyfikowanosystemwartościwskalieuropejskiejipoza-
europejskiej.PodstawowekompendiumnatematewolucjiprocesuKBWEpatrzA.Bloed,
DwadzieścialatprocesuKBWEodkonfrontacjidowspółpracy,Warszawa1995,zwł.s.8-46;
A.Rzepliński,Posłowie,w:ibid.,s.110-111.
3DWdziedzinieprawczłowiekaipodstawowychwolnościPaństwauczestniczącebędąpo-
stępowaćzgodniezcelamiizasadamiKartyNarodówZjednoczonychizPowszechnąDeklaracją
PrawCzłowieka.Będąonerównieżwypełniaćobowiązkiokreślonewdeklaracjachiporozu-
mieniachmiędzynarodowychwtejdziedzinie,włączającwtomiędzyinnymiMiędzynarodowe
PaktyPrawCzłowieka,jeślisąonenimizwiązane”(cyt.za:R.Matysiuk,R.Rosa,Bezpieczeństwo
iprawaczłowiekasystemieKBWE/OBWE,Siedlce2008,s.61).
4Układzagadnieńodpowiadałzakresowitematycznemuobradpodzespołówroboczych.
Składałysięnań:1.Kontaktymiędzyludźmi(spotkania,łączenierodzin,małżeństwa-miały
byćrozpatrywaneDżyczliwiej”),podróże,spotkaniamłodzieżowe,sport;2.Informacja,popra-
wadostępudoinformacjiustnejidrukowanej,filmowej,radiowej,telewizyjnej,poprawawa-
runkówpracydziennikarzy;3.Współpracaiwymianawdziedziniekultury;4.Współpraca
iwymianawdziedzinieoświaty(m.in.sprzyjaniezawieraniubezpośrednichuzgodnieńmiędzy
uniwersytetamiorazwyższymiuczelniamiiinstytutamibadawczymiwramachmiędzyrządo-
wychporozumień).Poprzedzałajepreambuła,którastanowiłam.in.,żepodpisującedokument
państwasąDzdecydowanetymsamymwspółpracowaćzesobą,niezależnieodsystemówpoli-
tycznych,ekonomicznychispołecznych,wcelustworzenialepszychwarunkówwewspomnia-
nychpowyżejdziedzinach,wcelurozwijaniaiumacnianiaistniejącychformwspółpracy,
atakżeopracowywanianowychdrógiśrodkówodpowiadającychtymcelom;przekonane,że
współpracapowinnabyćrealizowanaprzypełnymposzanowaniuzasadregulującychstosunki
międzypaństwamiuczestniczącymi,jakzostałyonewyrażonewodpowiednimdokumencie”
(cyt.za:R.Matysiuk,R.Rosa,Bezpieczeństwoiprawaczłowieka,s.68-75).
5OznaczeniuprocesuKBWEdlarozwojukoncepcjiprawczłowiekawrelacjachWschód-
Zachódtraktujewielewartościowychprac,patrznp.:D.C.Thomas,TheHelsinkiEffect:Originsof
theEuropeanSecuritySystem.TheHelsinkiProcessRevisited,1965–75,red.A.Wenger,V
.Mastny,
Ch.Nuenlist,London2008;A.Heraclides,SecurityandCo-operationinEurope.TheHuman
Dimension1972–1992,London1993;S.B.Snyder,HumanRightsActivismandtheEndoftheCold
