Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KSIĘGAI
At.Bóg1czyteżktóryśzludziponosiuwas,cudzoziemcy2,
1
624a1Słowonbóg”(
θgόg
),pozbawionedookreślającegorodzajnika,inicjujeprawo-
dawczydialog,ajegoważnośćpodkreślawkolejnymzdaniuKlejnias,dwukrotniejepowta-
rzając.DlaKlejniasa,wychowankadumnejzeswychprawkreteńskiejkultury,pierwszepy-
taniedialogutozapewnepytanieretoryczne.Kretabowiemnietylkouchodziła(odczasów
Platonadodziś)zakolebkęgreckiegoprawodawstwa,alesłynęłauwszystkichHellenówze
swychdobrychpraw(eunomia).Początekiźródłowośćsąwichprzypadkuzwiązanezdo-
skonałością.Jednakżewnajstarszejhistoriigreckiegoprawodawstwapytanie,którezadaje
Ateńczyk,pozbawionejestcharakteruretorycznego,stracigoteżwtokuniniejszej,prowa-
dzonejnakreteńskiejziemi,rozmowyodobrychiwypaczonychprawach.Spośródośmiu
najwcześniejszychinskrypcjiprawnychznalezionychprzyświątyniApollonaDelphinosa
wDrerosnapłn.-wsch.Krety(ok.650r.)pięćzaczynasięodformułynpoliszdecydowała”
(Gagarin2008:46-50,77-78).Inskrypcjetestanowiąnwczesneźródłotakiegotypukon-
stytucjipolis,którystałsięwspólnącechągreckichmiastwokresieklasycznym”(Morrow
1960:20).Prawoniejesttudziełemboskim,leczreprezentantówmiasta,świadomąde-
cyzjąwspólnoty.Ulokowaniespisanychprawwcentralnymmiejscużyciapolis,częstona
ścianachświątyni,ichpotencjalnazrozumiałośćidostępnośćdlawszystkichmieszkańców
zapewniająautorytetowimiastaboskąsankcję.Archaicznegreckieprawanieopierałysięna
żadnymspersonifikowanymautorytecie(wprzeciwieństwiedoprawzBliskiegoWschodu
czyEgiptu),coczyniłoichtreśćprzedmiotemdyskusjiidopuszczałomożliwośćnanoszenia
popraweklubzmiany.UczynienieprawuichzaraniaprzedmiotempublicznejdebatyLloyd
(1979)uznałzapierwotnybodziecgreckiejracjonalności(podobnieGagarin2008:106).
Tradycjaprzypisującaautorstwojednemu,konkretnemuprawodawcy(Drakonowi,Likur-
gowi,CharondasowiczySolonowi),aczkolwiekupoważnionemuprzezpolis,jestznacznie
późniejsza(Lloyd1990:247;Gagarin2008:71-72).Wbrewoficjalnejspartańskiejtradycji,
pielęgnującejlegendęoniezmiennościprawSparty,PlatonnieuważaLikurgazajedynego
twórcęjejustroju(inaczejniżHdt.I65;Ksenofont,Resp.Lac.I;EforosuStrabonaVIII,
V4-5;odnośnikiza:Morrow1960:68).WswymprzedstawieniuhistoriiPeloponezu
powieokilkuprawodawcachSparty,działającychnaróżnychetapachrozwojujejustroju,
niewiedzącjuż,kimbyli,nczytokrólami,czytojakimiśinnymiludźmi”(684b,692b).
2
cudzoziemcy(
ξένoi
)-terminksenosmabogateznaczenie,bezjednegoodpowiednika
wjęzykachnowożytnych.Oznaczazarównotego,ktodostępowałgościny,jakitego,kto
jejudzielał-gospodarza(np.w953d5).Wtęwzajemnąrelacjęgościnności(ksenia),nad
którączuwałZeusKsenios(730a1-2,953e2),mogliwejśćdwajobywateleróżnychpoleis,
zobowiązującsiędoudzielaniasobienawzajemgościnyipomocy,gdybyjedenznalazłsię
wpolisdrugiego.Kseniabyładziedziczna;stopniowozostałarozbudowanawformalną
624a
