Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Myśloprawdzie
powszechnąbadaczy.WmyśleniuPeirce’a–koniecXIXwieku
–znajdujemywięcwyraźniesilneakcentymodernistyczne,po-
łączoneztradycjonalizmem.Piszącoprawdzie,niekwestionuje
onwprostjejklasycznego,niewątpliwegodlańsensu,leczstara
sięgołączyćznową,niereprezentacyjną,teoriąpoznania.Jego
operacjonistycznerozumieniebadaniajakouśmierzaniawątpie-
niaimplikujeraczejzgodępowszechnąbadaczyjakowystarcza-
jącąiodpowiedniąkoncepcjęprawdy,jednakżezgodętęwiąże
onzawszetakżezadekwatnościątwierdzeniawobectego,jak
sięrzeczynaprawdęmająwsposóbniezależnyodopiniionich.
Innymisłowy,mimozarysowaniapragmatyzmujakooperacjo-
nistycznejepistemologii,klasycznepojęcieprawdyniebyłodlań
jeszczeproblematyczne.DopieroJameswyciągnąłzmaksymy
pragmatycznejwłaściwewnioskidlanowegosposoburozumie-
niaprawdy.Jamesstałsięheroldemproblematycznościprawdy,
wykorzystującpotemuwłaśnieoperacjonistycznąpragmatycz-
nąepistemologię.SamPeircenatomiastznajdowałsiędopiero
wpółdrogidozapytaniaoto,jakdefiniowaćprawdę,jakinter-
pretowaćprawdziwośćtwierdzeńinaczymjąoprzeć.Wyraź-
nieniewyszedłonpozatradycyjnąpostawęuznawaniaprawdy
zanaczelnącnotępoznania,bezwnikaniawjejsens.Tapew-
napośredniośćjegomyślowegostanowiskaukazujesięjasno
wniejednoznacznościjegowypowiedziwsprawieprawdy,któ-
repozwalająsięinterpretowaćnadwasposoby:transcendental-
nie,jakozgodnaopiniabadaczy,lubrealistycznie,jakozgodność
zniezależnąodmyślirzeczywistością.Zarazemjednakpośred-
niośćtastajesięjednymznajciekawszychmomentówjegozasa-
dypragmatycznej.
Dzisiejszaproblematycznośćpojęciaprawdyjestokreślona
dwiemaskrajnymipostawamimyślowymiwobecniej.Zjednej
strony,jesttowskazywanienajejfundamentalnąrolęwintelek-
tualnymżyciuczłowieka,azdrugiej–radykalneodrzucaniejej
jakokategoriiosadzonejnabłędzie,azatemzbędnej.Teprzeciw-
stawneekstremasądziśwyznaczaneprzezdwanazwiska:Hei-
deggera–odnowicielaiheroldarefleksjipoświęconejprawdzie
–orazRorty’ego–autoratezynihilistycznej.
Problematycznośćprawdyjestjednaktylkojednymzrodza-
jówdoświadczeniafilozoficznegowmyśleniunatematprawdy,
30
