Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI.Utwórjakoprzedmiotprawaautorskiego.Zagadnieniapodstawowe
inierozerwalnychzwiązkówmiędzyochronątwórczości,wtymprawamiautorskimi,
aprawamiczłowieka5.
Wjednymzeswoichmemoriałówz1777r.PierreAugustinCarondeBeaumarchais6
napisał:nWkołachteatralnychmówisię,żetonieszlachetnezestronyautorów,ażeby
zgłaszaćpretensjewimięniskichinteresówaspirującjednocześniedochwały.Zapo-
minasięwszakże,poto,ażebyprzeżyćrok,jestsięskazanymprzeznaturęnaspo-
życie365posiłków”7.Pisarze,autorzysztukteatralnych,muzycy,różnorodniartyści,
którychmożemyokreślićmianemtwórców,długoczekalinauznanieowocówich
kreatywnejpracyzaprzedmiotwartochronyprawnej.Cowięcej,początkowodoma-
ganiesięprzezznamienitychartystówwynagrodzeniazakorzystaniezichtwórczości
uważanebyłowręczzaniestosowne,awprowadzoneregulacjeprawnoautorskiemar-
twiłym.in.dyrektorówfilharmoniiczyteżteatrów.Itakwielelatpóźniej,w1926r.,
wprowadzeniupierwszejpolskiejustawyoprawieautorskimtowarzyszyłypodobne
emocje.WdawnychkronikachZAiKS-uznajdujesięnastępującyzapis:nOgłoszenie
UstawyoPrawieAutorskimwytworzyłowsferachzainteresowanychdwabiegunowo
różneuczucia.Gdytwórcyzcałemuznaniemprzyjęlioddawnawyczekiwanąina-
leżnąimobronęichpraw,zagwarantowanąnowąUstawą-wgroniewiększejczęści
odbiorcównowaUstawarozbudziławyraźnąniechęćirozgoryczenie,uzasadnione
temtylkochyba,żekorzystaniezpracyautorów,aprzeważniekompozytorów,bez
jakiegokolwiekwynagrodzeniatakbyłozakorzenioneiwydawałosiętaknatural-
nym,stałosięponiekądprawemzwyczajowym”8.Cociekawe,iwspółcześniemo-
gliśmyobserwowaćpodobnenastrojezwiązanezuchwaleniemdyrektywy2019l790
wsprawieprawaautorskiegoiprawpokrewnychnajednolitymrynkucyfrowymoraz
zmianydyrektyw96l9lWEi2001l29lWE,którejcelembyłaharmonizacjaprzepisów
prawaUniimającychzastosowaniedoprawaautorskiegoiprawpokrewnychwra-
machrynkuwewnętrznego,zeszczególnymuwzględnieniemcyfrowychitransgra-
nicznychsposobówkorzystaniaztreścichronionych.Dyrektywawzałożeniumiała
uporządkowaćkwestiezwiązanezprzekazywaniemikorzystaniemztreścicyfro-
wych,zwiększającpewnośćprawnąwtymzakresiewstosunkudozarównoupraw-
nionych,jakiużytkowników,jednakwpowszechnymodbiorzespołecznymspotykał
sięzdalekoidącąkrytyką,anposądzano”nawetozniszczenieInternetu.Jednak
taksamojakkiedyśzdziwieniebudziłazasadnośćochronyliteratówczyteżkompo-
zytorów,takdziś-stosowniedowspółczesnychrealiów-dotyczytoochronytreści
cyfrowych.
5M.Barczewski,Różnorodnośćkulturowaaprawaczłowieka[w:]Leksykonochronyprawczłowieka.
100podstawowychpojęć,red.M.Balcerzak,S.Sykuna,Warszawa2010,s.354.
6Francuskipisarz,dramaturgimuzyk,ur.24.01.1732r.wParyżu,zm.18.05.1799r.tamże,au-
torm.in.CyrulikasewilskiegoiWeselaFigara,uznawanyzapionierawalkioprawatwórców.https:ll
encyklopedia.pwn.pllhaslolBeaumarchais-Pierre-Augustin;3875416.html(dostęp:2.08.2022r.).
7PierreAugustinCarondeBeaumarchais,za:R.Marszałek,Tworzymyichronimy.ZAiKS100lat,
Warszawa2018,s.10.
8Cytatpochodzizpublikacji:R.Marszałek,Tworzymy…,s.32.