Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
ROZDZIAŁI
drówwEuropie,którzyutracilinarzeczAnglikówkolonie,aichkrajpopadł
wzależnośćodFrancji24.
DziałalnośćkompaniijużwXVIiXVIIw.zobrazowałaryzykazwiązane
zrosnącąsiłąorganizacjigospodarczychniezależnychodpaństwa.Kompanie
upadłyjednakzprzyczynczystogospodarczychigeopolitycznych,aniezewzglę-
dunajakąkolwiekkaręczynawetostracyzmzestronywładzlubspołeczeństwa.
Działaniakompanii,chociaższkodliwespołecznieigospodarczo,tojednaknie
doprowadziłydoefektywnegoposzukiwaniaiwypracowaniasposobówpocią-
gnięciaichdoodpowiedzialnościpenalnej.Tegorodzajurozwiązańprawnych
poszukiwanowkrajachkulturycommonlawnaprzełomieXIXiXXw.
Dziewiętnastowiecznyrozwójkoleiskutkowałpodobnymrozkwitemnowych
fortun,jaktomiałomiejscewprzypadkukompaniihandlującychzkoloniami.
Niezaskakujezatem,żetakżenatymrynkuwielkiefortunyzbudowalispeku-
lanci.Rozwójkoleibyłczynnikiemdecydującymdladynamicznegorozkwitu
gospodarczegoStanówZjednoczonychiAngliiwXIXw.Jednakzdziałal-
nościąkoleiłączyłsięniespotykanywcześniejwdziałalnościprzedsiębiorstw
potencjałwiktymizacyjny–tysiąceludziginęłozarównopodczasbudowykolei,
pracującwnieludzkichwarunkach,jakiwtrakcieużytkowaniaraczkującej
technologiitransportowejprzezpękająceszyny,czywybuchającekotłyparowe,
coniepowstrzymałojednakrozwojukorporacjikolejowych25.Tebogaciłysię
iuzależniłyodsiebiecałągospodarkęangielską–liderarewolucjiprzemysłowej
wEuropie.WkonsekwencjiwlatachdwudziestychXIXw.kryzysnaangiel-
skimrynkukolejowymrozlałsięnacałąEuropę,costanowićpowinnocichą
zapowiedźwspółczesnychniebezpieczeństwzwiązanychzglobalizacjąwpływów
korporacji.
Mającnauwadzepowyższe,niepowinnozaskakiwać,żepoczątkikształto-
waniadoktrynyodpowiedzialnościrepresyjnejkorporacjizaprzestępstwawiążą
sięwStanachZjednoczonychiAngliizorzeczeniamiwsprawachzwiązanych
zpodmiotamidziałającyminarynkukolejowym.WStanachZjednoczonych
przełomowymorzeczeniembyłwyrokwsprawieNewYorkCentral&Hud-
sonRiverRailroadprzeciwkoStanomZjednoczonym26.KorporacjaNewYork
Central&HudsonRiverRailroadCompanybyłajednymznajwiększychprze-
woźnikówkolejowychwStanachZjednoczonych,któregokolejełączyłyNowy
Jorkm.in.zBostonem,ChicagoiDetroit.Wzwiązkuznieprawidłowościami
wykrytymiwdziałalnościspółkistanowiącyminaruszeniaustawyElkinsa27,Sąd
24W
.Morawski,Kronika…,s.45.
25P.N.Martin,B.Hollnagel,Największe…,s.92–93.
26SprawaNewYorkCentralR.Co.&HudsonRiverRailroadv.UnitedStates,212U.S.
481(1909).
27Przepisytzw.ustawyElkinsaz1903r.zakazywałyspółkomkolejowymudzielaniarabatów
określonymkategoriomklientów.
