Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Prawojakomit
czystopolitologicznyczyprawniczyhoryzontanaliz,międzyinnymidlatego,
żeznacznąrolęodgrywająwnichtakżedziałaniawielonarodowychkoncer-
nów,konfliktyśrodowiskowe,reformyneoliberalne,zmianywedukacjifor-
malnej,aktywnośćorganizacjipozarządowychczygrupreligijnych.
Paradoksalnie,wświecie,wktórymjużprawiewszyscymogąsięko-
munikowaćzewszystkimi,nieistniejeżadenmetajęzyksłużącydowypra-
cowywaniawspólnychregułpostępowania,zbudowanynawspólnychwar-
tościach,ponieważniemawspólnychwartości.Najlepsząjakdotąd–pod
względemskutecznościiprzyzałożeniudobrowolności–próbąstworzenia
takiegojęzykabyłoprzyjęcieprzezprawiewszystkiepaństwaświataPo-
wszechnejdeklaracjiprawczłowieka.Toprawo,aniereligiaczyekonomia,
stałosięwtedyjęzykiemwzajemnegoporozumieniaipodzielanychprzez
odmiennekulturyzałożeń,dotyczącychtego,coprzysługujeczłowieko-
wi,jakpowinienbyćtraktowanyprzezinnych,przezsilniejszych,aprzede
wszystkimprzezpaństwo.Deklaracjaniejestprzestrzegana,ponadtonie-
którepaństwauznały,żewartościazjatyckie5sądlanichważniejsze,aindy-
widualistyczneprawasąnarzuconeprzezZachód.Ludytubylczechciałyby
natomiastsamostanowienia,aniereprezentowaniaichprzezpaństwabędące
dlawielunadalsymbolemopresjiikolonizacji.Jednakpomimotowydaje
się,żejeżelistronygodząsięnaposzukiwanieporozumienia,torobiąto
wramachtego,cojestnazywaneprzezkulturęzachodniąprawem.Pra-
wowydajesiębyćjedynymkluczem,którymwszyscy–przynajmniejdo
pewnegostopnia–chcąipotrafiąsięposługiwać,trafiającwtensposóbdo
przestrzeni,gdziemożnauzgadniaćwspólnestanowiskowrozwiązywaniu
sporów,aprzynajmniejmówićtymsamymjęzykiemdającymnadziejęna
5Ponadczterdziestuprzywódcówpaństwazjatyckichzdecydowałoprzedrozpoczęciem
w1993rokuŚwiatowejKonferencjiPrawCzłowiekawWiedniuoprzyjęciuDeklaracjizBang-
koku.Byłaonapierwsząodsłonąwpolitycznejdebacienatematroliwartościkulturowych
leżącychupodstawmiędzynarodowegosystemuprawczłowieka.PremierMalezji,Mahathir
binMohammad,premierSingapuru,LeeKwanYewiwieluinnychprzywódcówpostulowało
istnieniegłębokozakorzenionychnwartościazjatyckich”
.Podzielaneprzezmieszkańcówtego
kontynentumająsprawiaćm.in.,żeważniejszejestdlanichdobroiprawawspólnotyniż
jednostki.Zwolennicytegopogląduuznają,żeróżnicaksjologicznychpomiędzykulturami
WschoduiZachoduniedasiępogodzić,codajepodstawydozakwestionowaniaideiuniwer-
salnościsystemuprawczłowieka.Ideawartościazjatyckichprzedstawionabyłaprzezpremiera
Malezjim.in.takżew1996rokunaZebraniuOgólnymRadyGospodarczejBasenuPacyfiku
wWaszyngtonie.Więcejnatentematzob.np.Osiatyński2011.
978-83-7688-502-5
