Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
3.Szkołaklasyczna
CzęśćI.Wiadomościwstępne
SzkołaklasycznaprawakarnegorozwijałasięwXIXw.,przyczymjej
wpływysięgajączasówobecnych.Przejęłaonapodstawoweideeepo-
kioświecenia,nadającimcharakterjużniezałożeńfilozoficznych,lecz
normprawnych.Przedmiotemzainteresowaniaprzedstawicieliszkoły
klasycznejniebyły(jakprzedstawicieliszkołyracjonalistyczno-humani-
tarnej)kwestienaturyspołecznej.Niebyłynimteżogólneideesystemu
prawakarnego,tebowiembyłyjużugruntowane.Klasykówinteresowała
normaprawnajakotaka.Skupilisięnakonstruowaniuianalizieprzepi-
sówprawnych16.Naukaoczyniezabronionymjakopodstawieodpowie-
dzialnościkarnejznalazłasięwcentrumuwagi.Zapodstawęprzypisania
odpowiedzialnościkarnejuważalipopełnienieprzezsprawcęczynuza-
bronionegoprzezustawę.Wychodzączzałożeńfilozofiiindetermini-
stycznej,klasycywyrażaliprzekonanie,żeludzkiczynjestaktemwolnej
woliczłowieka.Kolejnązatempodstawąprzypisaniaodpowiedzialności
jestwinaponoszonaprzezsprawcę.
Karakryminalnawtakimujęciujestwyrazempotępieniasprawcyza
zawinione(stanowiącewyrazjegowolnejwolinaruszeniaprawa)po-
pełnienieczynuzabronionego.Karajestzatemsprawiedliwąodpłatąza
popełnionyczyn.Oprócztegokaramożespełniaćinneceleniżodpłata,
np.możemiećcharakterprewencyjny,jednaktonieonemającharakter
zasadniczy.
TakiepodejścieklasykówdokarywiążesięzfilozofiąImmanuelaKan-
ta(1724-1804)iGeorgaHegla(1770-1831).ZdaniemKantakaraza
przestępstwojestnakazempraktycznegorozumu.Jejwymierzeniejest
logicznymnakazem,efektempopełnieniaprzestępstwa.Ponieważkara
jestefektemprzestępstwa,powinnastanowićdolegliwośćwspółmierną
dopopełnionegoprzestępstwa,dlategożezadanyczynnależyodpłacać
równym.ZkoleiHegelbyłzdania,żeprzestępstwostanowizaprzeczenie
porządkuprawnego,zaśkarazanegowanieprzestępstwa,azatemprzy-
wrócenienaruszonegoporządkuprawnego.
16Por.I.Andrejew,O„szkołach”wnauceprawakarnego.Przyczynekdozagadnienia
periodyzacji,PiP1950/5-6,s.84in.
MarekKulik
