Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Funkcjeizasadyprawakarnegomaterialnego
23
Ogólnąfunkcjąprawajestwpływanienakształtstosunkówspołecznychzarównoobec-
nie,jakiwprzyszłości.Wodniesieniudoprawakarnegomaterialnegozadanietospełnia
jegopodstawowafunkcja,którąjestfunkcjaochronna
10
.Funkcjatajestukierunkowana
nazespółdóbrwartościowanychspołecznie,naichochronęprzedczynamiantyspołecz-
nymi,stanowiącyminaruszenielubzagrożenietychdóbr
11
.Prawokarnematerialnetym
samymoddziałujenastosunki,wktórychrealizowanesątedobra.Wdoktrynieprzyjmuje
się,iżniejestdopuszczalnearbitralnetworzeniezakazówprawnokarnych,woderwaniuod
określonychspołecznieważkichdóbr.Prawokarnewinnobowiemopieraćsięnasystemie
aksjologicznymuznawanymprzezsuwerena,wyrażonymwprostwPreambuleKonstytu-
cjiRP
.Jednocześnieobjęciedanegodobraochronąprawakarnegomaterialnegostatuujeto
dobrowhierarchiidóbrchronionychprawem,jestwyrazemjegoocenyprzezustawodawcę.
Funkcjaochronnaprawakarnegoprzejawiasięwtworzeniunormprawakarnegoma-
terialnegowceluochronypokojowychstosunkówspołecznychidobrapodmiotówtychże
stosunkówprzedzamachaminanie.Ochronadóbrprawnychwiążesiętakżezrealiza-
cjąfunkcjiafirmacyjno-motywacyjnej,gdyżpoprzeznormypowinnościoweprawokarne
określastandardypostępowania,wskazującnadobrapodlegająceochronie,poprzezsto-
sowaniesankcjikarnychzaśzmierzadokształtowaniamotywacjidoprzestrzeganianorm
prawnych.Funkcjagwarancyjnawyrażasięwpostulacieokreślonościprzestępstwaikary,
coprzejawiasięwzasadachprawakarnego.Zachowanierównowagipomiędzyrealizacją
funkcjiochronnejigwarancyjnejjestniezbędne,abyfunkcjagwarancyjnanieosłabiłasku-
tecznościzwalczaniaprzestępczościzjednejstrony,zdrugiejzaś,abyprzyrealizacjifunkcji
ochronnejzachowaćregułęultimaratio.Owarównowagakażdorazowomusibyćoceniana
zpunktuwidzeniazasadyproporcjonalności,októrejmowawart.31ust.3KonstytucjiRP
,
zgodniezktórymograniczeniawzakresiekorzystaniazkonstytucyjnychwolnościipraw
mogąbyćustanawianetylkowustawieitylkowtedy,gdysąkoniecznewdemokratycznym
państwiedlajegobezpieczeństwalubporządkupublicznegobądźdlaochronyśrodowiska,
zdrowiaimoralnościpublicznejalbowolnościiprawinnychosób,przyczymograniczenia
teniemogąnaruszaćistotywolnościipraw.
Bezpieczeństwopublicznejestchronionetakżepoprzezrealizacjęfunkcjiprewencyj-
no-wychowawczej,gdyżrolaprawakarnegonieograniczasięlitylkodorealizacjinorm
sankcjonujących,alepolegarównieżnadążeniudorealizacjinormsankcjonowanych.Od-
działujebowiemnasprawcę-zapobiegawczo(prewencjaindywidualna)-oraznaogół
społeczeństwa(prewencjageneralna).Prawokarnepoprzezrealizacjęfunkcjisprawie-
dliwościowejwinnorównieżczynićzadośćspołecznemupoczuciusprawiedliwości,także
wpostacinależnejsprawcyodpłatyzapopełnioneprzestępstwo.Bezpieczeństwopaństwa
możebyćosiągniętetakżepoprzezrealizacjęfunkcjikompensacyjnej(restytucyjnej).
10Por.:M.Cieślak,Niektórezagadnieniaprzedmiotukarnoprawnejochrony,nPaństwoiPrawo”1993,z.11-12,
s.63.
11M.Cieślak,Polskieprawokarne,Warszawa1990,s.268.
