Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Zagadnieniawprowadzające
Naruszeniedóbrprawniechronionychwinnobowiemskutkowaćichnaprawieniem,po-
prawązachwianychstosunkówspołecznych,wtymprzedewszystkimzpunktuwidzenia
pokrzywdzonego.Wiktymologicznerozumienieobowiązkurestytucji,łączonezosobą
sprawcyprzestępstwa,naktórejspoczywaciężarnaprawieniawyrządzonejszkody
12
,jest
związanezrealizacjąodpowiedzialnościkarnejprzestępcy
13
.Zkoleiprawodokompen-
sacjijestrozumianejakodalszakonkretyzacjauprawnieniadouzyskaniaprzezofiarę
przestępstwaodszkodowania-pomocfinansowazestronypaństwanarzeczofiarprze-
stępstw
14
.Rozróżnienietowynikazezwiązkuofiaryzodpowiedzialnościąsprawcy,który
tozwiązekdotyczymiędzyinnymiponoszeniaprzezsprawcęodpowiedzialnościwobec
ofiary,któratoodpowiedzialnośćobejmujenaprawienieszkodyorazzadośćuczynienie
zacierpieniefizyczneikrzywdęmoralną
15
.Wiktymologiapostulujetakieukształtowa-
nieodpowiedzialnościsprawcy,abybyłaonaodpowiedzialnościąwobecpokrzywdzo-
nego,amniejwobecpaństwa,wskazującprzytymjednocześnie,żeinstytucjenaprawienia
szkodyizadośćuczynieniaofierzeprzestępstwanodzaraniadziejówludzkościbyłygłów-
nymcelemiskładnikiemodpowiedzialnościsprawcyczynuwyrządzającegoszkodę”
16
.
Nadto,gdyofiaraprzestępstwaniemożeuzyskaćodsprawcypełnejrestytucji,ciężarna-
prawieniaszkodywyrządzonejprzestępstwemwinien,zdaniemwiktymologów,spoczy-
waćnapaństwie.Rozróżnieniepojęciarestytucjiikompensacjiwynikatakżezanalizy
anglojęzycznegobrzmienieaktówmiędzynarodowychtraktującychwłaśnieorestytucji
ikompensacjinarzeczofiarprzestępstw
17
.Ideakompensacjiznajdujezainteresowaniena
forummiędzynarodowym.Szeregaktówmiędzynarodowychtraktujeopowinnościach
ustawodawcyodnośniedokształtowaniapozycjiofiarwprawiekarnymorazokoniecz-
nościudzielaniaimpomocy,wtymwuzyskiwaniukompensacji.Ideakompensacjijest
korzystnaspołecznie,wtymdlaofiarprzestępstwa,przyczymelementkompensacjiuwi-
daczniasięrównieżwcelachkarywpostacisprawiedliwegoodwetuorazprewencjigene-
ralnejlubszczególnej
18
.nKompensację”traktujesięjakopojęcieszerszeinadrzędnewobec
określanegoterminemnrestytucja”
,rozumianymjakonprzywróceniestanupoprzednie-
12E.Bieńkowska,DeklaracjaONZopodstawowychzasadachsprawiedliwościdlaofarprzestępstwinadużyć
władzy,nPaństwoiPrawo”1987,nr6,s.92.
13L.Falandysz,Wiktymologia,Warszawa1979,s.171.
14E.Bieńkowska,op.cit.,s.93;B.Gronowska,Restytucja-uwaginatlewarunkowegoumorzeniapostępowania
przygotowawczego,nProblemyPraworządności”1984,nr11,s.48.
15L.Falandysz,Wiktymologia,op.cit.,s.159-160.
16L.Falandysz,Pokrzywdzonywprawiekarnymiwiktymologii,Warszawa1980,s.198;szerzejnatemathisto-
rycznychprzekształceńideikompensacji-patrzzwłaszcza:W.Zalewski,Historyczneprzekształceniaideikompensacji
wramachodpowiedzialnościkarnej,nPalestra”2002,nr3-4orazprzytoczonatamliteratura.
17Por.:stanowiskoC.Kuleszy,przytoczonewsprawozdaniuzdyskusjiz17.5.2002r.opracowanymprzez
M.Żurka,[w]:Kompensacyjnafunkcjaprawakarnego.KsięgapoświęconapamięciProfesoraZbigniewaGostyńskiego,
S.Waltoś,B.Nita,P.Trzaska,M.Żurek(red.),nCzPKiNP”2002,z.2,s.246.
18W.Zalewski,Naprawienieszkodywpolskimprawiekarnymapostulatyrestorativejustice,op.cit.,s.66-67,
por.teżobszerniecytowanatamliteratura.
