Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wniniejszejpracyprzyjętozasadnośćprezentowanejwliteraturzekoncepcji
prawczłowiekajakoswoistejkategoriiprawpodmiotowychprzysługującychmu
przedewszystkimnapłaszczyźniepublicznoprawnejorazkonstatację,żepostronie
podmiotuzobowiązanegoztytułuprawczłowiekamożewystępować:państwo
wobecczłowieka,człowiekwobecinnegoczłowiekaorazczłowiekwzględem
siebiesamego
6.
Tymsamymprawoczłowieka–jakospecyficznakategoriaprawapodmio-
towego–stanowifunkcjonalnepowiązaniewolności,uprawnieńikompetencji,
tworzącsytuacjęprawnąjakiegośpodmiotuzewzględunanormyprawne
7.Sytu-
acjataobejmuje–opartąnanormieprawnej–możliwośćpodejmowaniadecyzji,
jejrealizacjiorazdomaganiasięświadczeńzestronyinnychpodmiotówiprawa
8.
Wzwiązkuzpowyższymwniniejszymopracowaniu–nagruncieprawamiędzy-
narodowego–pojęcieprawapodmiotowegododobregośrodowiskaoznaczapra-
woczłowiekadodobregośrodowiskaipojęciatesąstosowanezamiennie.
Wkontekścierozwojukoncepcjiprawapodmiotowegodośrodowiskaszczególne
znaczenienależyprzypisaćklasyfikacjiprawczłowiekazewzględunageneracje,
sformułowanejnapoczątkulat70.XXw.przezfrancuskiegoprawnikaK.Vasa-
ka
9,gdyżwklasycznejkoncepcjiprawczłowiekaniemieściłosięprawodośro-
rodzonejjakonajgłębsząracjęusprawiedliwiającąnależneosobieprawapodkreślałtakżePiusXII,
Przemówieniewigilijne24grudnia1942,(w:)DokumentynaukispołecznejKościoła,n.27;Szeroko
natematgodnościjakopodstawynormatywnejprawczłowiekazob.:JanXXIII,EncyklikaPacemin
terris…,n.9-10.
6Por.H.Waśkiewicz,Prawaczłowieka...,s.19-24.Autortenwskazuje,że„swoistość”prawczło-
wiekajakoprawpodmiotowychwynikazfaktuusytuowaniapostroniepodmiotuuprawnionego
wyłączniejednostkiludzkiej–osobyfizycznej,aniejednostkiorganizacyjnejwystępującejwroli
podmiotuprawa.Uznajeon,żeuprawnieniaprzysługującespołecznościomjakotakimniezaliczają
siędokategoriiprawczłowiekawznaczeniuścisłym,leczprzynależądoodrębnejgrupy–tzw.natu-
ralnychprawspołecznościludzkich;zob.też:H.Skorowski,Problematykaprawczłowieka,Warsza-
wa2005,s.20-22.
7A.Redelbach,Prawanaturalne-prawaczłowieka-wymiarsprawiedliwości.PolacywobecEuro-
pejskiejKonwencjiPrawCzłowieka,Toruń2000,s.93.Autortenwskazuje,żeprawaczłowieka
dotycząstatusuprawnegojednostkioraznależądokategoriiprawapodmiotowego.Wliteraturze
podkreślasięfunkcjonowaniewspółczesnychprawczłowiekawznaczeniuprzedmiotowymzmożli-
wościąjednoczesnegoprzyznanianiektórymznichstatusuprawpodmiotowych–taknp.M.Augu-
styniak,(w:)WolnościiprawaczłowiekawKonstytucjiRzeczypospolitejPolskiej,red.M.Chmaj,
Warszawa2008,s.10
8H.Skorowski,Problematyka…,2005,s.19-20.
9Dopierwszejgeneracjiprawczłowiekazaliczająsięprawapolityczneicywilne,dodrugiejzaś
prawagospodarcze,społeczneikulturalne.Szerokonatematcechposzczególnychgeneracji:
K.Drzewicki,Prawo…,s.32-35;idem,Trzeciageneracjaprawczłowieka,SprawyMiędzynarodowe
1983,nr10,81-98;idem,Ideawspólnegodziedzictwaludzkościaprawaczłowieka,PrzeglądStosun-
kówMiędzyludzkich1982,nr1-3,s.51in.;R.Kuźniar,Prawaczłowieka.Prawo,instytucje,stosun-
kimiędzynarodowe,Warszawa2004;Systemochronyprawczłowieka,red.B.Banaszek,Zakamycze
2003.Niekiedywdoktryniewymieniasięponadtododatkową,czwartągeneracjęprawczłowieka,
obejmującąprawaindywidualneowymiarzekolektywnym–zob.np.B.Gronkowska,Wolności,
prawaiobowiązkiczłowiekaiobywatela,(w:)Prawokonstytucyjne,red.Z.Witkowski,Toruń2002,
s.100.Wydajesięjednak,żewyodrębnieniekolejnejgeneracjiprawczłowiekajestzbędne,bowiem
22
