Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PrezydenturapolskawpierwszychlatachIIIRP
mówpolitycznychbezuzgodnieniauprzedniegoD
62
.Kolejnyrazprezydentzaangażowałsię
intensywniewproblemstworzenianowegorządunapoczątkumaja1926roku,costałosię
preludiumdowydarzeńnazwanychpóźniejDprzewrotemmajowymD
63
.Wsejmowychprze-
targachpolitycznych,któreprzeciągałysięwskuteksiedmiukolejnychnieudanychnominacji
nastanowiskopremiera
64
,kluczowąrolęodgrywałyugrupowaniacentrowewchodzącedo-
tychczaswukładyzpartiamiprawicylublewicy.Propozycjekoalicyjnesprowadzałysięwięc
doodnowieniacentroprawicowejkoalicjizroku1923lubpowołaniacentrolewicowegorządu
zAleksandremSkrzyńskimnaczele
65
.DlamarszałkaPiłsudskiegoSkrzyńskirezerwowałwswo-
imgabinecietekęministrasprawwojskowych,comiałobyćjużuzgodnionemiędzyzaintere-
sowanymaprezydentemWojciechowskim
66
.Tujednakpojawiłsięopórzestronyugrupowań
prawicowych,którenamówiłyPSLDPiastDdowspółpracyiprzedstawiłyprezydentowiprojekt
koalicyjnegorząduzWincentymWitosemnaczele
67
.Wojciechowskiwarianttenzaakcepto-
wał,powołującgabinetkoalicjiDChjeno-PiastaDizarazemporzucającustaleniapoczynione
zPiłsudskim.Narastaniekryzysu,którywykraczałpozapłaszczyznępolitycznąidotyczyłtakże
sprawspołecznych,gospodarczychiwojskowych,doprowadziłodoprzejęciawładzysiłąprzez
obózskupionywokółmarszałkaPiłsudskiego.Wnowejrzeczywistościpolitycznej,nakreślonej
majowymprzesileniemidymisjąrząduWitosa,StanisławWojciechowskiniewidziałdlasiebie
miejscai15maja1926rokuustąpiłzestanowiskaPrezydentaRP.
JózefPiłsudski,jakoniepodważalnylideriautorytetdlaśrodowiska,którepoparłoprze-
prowadzonyprzezniegozamachstanu,stałsięnaturalnymkandydatemnaurządprezydencki.
Głoszonaprzezniegopotrzebasanacjistosunkówpanującychwpaństwie,zeszczególnym
uwzględnieniemkorektyustroju,znajdowałapoparcietakżewśródpartii,któredotejpory
zasiadaływparlamencie:ChrześcijańskiejDemokracji,NarodowejPartiiRobotniczej,Partii
Pracy,PSLDPiastD,PSLDWyzwolenieD,PolskiejPartiiSocjalistycznej.Dziękigłosomparla-
62
P.Wróbel,StanisławWojciechowski)prezydentRzeczypospolitej20XII1922i14V1926,[w:]Prezydenci
ipremierzyDrugiejRzeczypospolitej,podred.A.ChojnowskiegoiP.Wróbla,Wrocław-Warszawa-Kra-
ków1992,s.56.
63
WcześniejWojciechowskiwysunąłkoncepcjęnowejpraktykikonstytucyjnej,tzw.pozytywnegowotum
nieufności.NiezaproponowałjednakSejmowizmianykonstytucji,ograniczającsiędorozmówzmar-
szałkiemRatajem.Zob.A.Kasińska-Metryka,Prezydencił,opocito,s.28.
64
WpropozycjachtychnajwiększeszansewydawałsięmiećpowrótnastanowiskopremieraWładysława
Grabskiegoiutworzenierządupozaparlamentarnego,jednakżerządtakiniemógłliczyćnapoparcie
J.Piłsudskiego,niemającteżzasobąporozumieniakoalicyjnegowSejmie.M.Rybczyński,Wypadki
majowe1926roku,DZeszytyHistoryczneD1988,nr86,s.84.
65
ParlamentRzeczypospolitejPolskiej1919-1927,podred.H.MościckiegoiW.Dzwonkowskiego,Warszawa
1928,s.245.
66
J.Cisek,Kryzyslat1923-1926,[w:]PolskaPiłsudskiegooEpoka)czynyidziedzictwoMarszałka,„Rzecz-
pospolitaD2009,nr23,s.6,7.
67
A.Garlicki,OdmajadoBrześcia,Warszawa1985,s.162,163.
28
