Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Tekstfilozoficznywświetlewybranychteoriiprzekładu
jeślitworzypewienjęzyk-system,pracęwłańcuchachelementówznaczących.(...)
Tworzymyiteoretyzujemystosunektekstudotekstu,aniejęzykadojęzyka”88.
Każdytekstnależyzatemtłumaczyćnnajegowłasnychzasadach”
,zachowując
nietylesłownikoweekwiwalencje,cowewnętrzneoddziaływaniawtekście-domi-
nantystylistyczne,polasemantyczneileksykalne,anawetprozodię89.
Powyższepostulatydotycząnietylkoliteratury,alerównieżtekstównauko-
wych,wtymfilozoficznych.Przykłademtłumaczenia,wktórympoetykaźródłowe-
gotekstuzostałazatarta,jestdlaMeschonnicatekstWilhelmavonHumboldta
Ozadaniachdziejopisa90.WPoétiqued)untextedephilosopheetdesestraductions.
Humboldt,Surlatâchedel)écrivaindel)histoire(Poetykatekstufilozofaijegoprze-
kładów.Humboldt,ozadaniachdziejopisa)krytykujefrancuskiprzekładtegoeseju
autorstwaPierre)aCaussata.Zarzucamumodernizacjętekstuidostosowaniegodo
zwyczajówjęzykowychwspółczesnegośrodowiskanaukowego.Itakniemieckie
Bau(budowa)stajesięfrancuskąstructure,Weise(sposób)stajesięhypothèselub
style,Ding(rzecz)przełożonezostajejakoproposition(twierdzenie,zdanie),aKopf
(głowa)jakoEsprit(duch,umysł)91.DziękitymzabiegomprzekładCaussataczyta
sięjakwspółczesnytekstfilozoficzny,jednakodbywasiętokosztemwłaściwości
poetyckichtekstu.
CechątekstuHumboldtajestjęzykkonkretny,wolnyodabstrakcji,tymczasem
francuskiprzekładwprowadzadoniegoabstrakcyjneterminyfilozoficzne.Hum-
boldtoperujeprostymizdaniami,któretłumaczprzekształcazgodniezwymogami
francuskiegostylunaukowego,wprowadzającnaprzykładlicznenominalizacje
iterminyabstrakcyjne.ItakdergewöhnlicheBeobachter(zwyczajnyobserwator)
stajesięmédiocritédel)observation(przeciętnością,miernościąobserwacji)92.Wtłu-
maczeniuzanikateżcharakterystycznadlatekstuźródłowegodominacjarodzaju
88
nLatraductionn)esthomogèneàuntextequesielleproduitunlangage-système,travaildansleschaînes
dusignifiant.(...)onconstruitetonthéoriseunrapportdetexteàtexte,nondelangueàlangue”-tam-
89
że,s.314.
Tamże,s.314-316.
90
oryg.ÜberdieAufgabedesGeschichtsschreibers.Por.W
.vonHumboldt,Ozadaniachdziejopisa[1821],
tłum.E.M.Kowalska,w:tegoż,Omyśliimowie.Wybórpismzteoriipoznania,flozofidziejówiflozofi
języka,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2002.PierwszypolskiprzekładautorstwaB.Andrze-
jewskiegoz1989rokunosiłtytułOzadaniuhistoriografa(por.B.Andrzejewski,WilhelmvonHumboldt,
WiedzaPowszechna,Warszawa1989).Polskietłumaczeniatytułutegoesejuodzwierciedlajątendencje
opisywaneprzezMeschonnica-nhistoriograf”nadajeźródłowemuGeschichtsschreiber(dosłowniepi-
sarzowidziejów)charakterbardziejnaukowyiwspółczesny,podczasgdyndziejopis”zachowujeorygi-
nalnywydźwięktegoterminu,azarazempodkreślaodległośćhistoryczną,któradzielinasodtekstu
Humboldta.
91
H.Meschonnic,Poétiqued)untextedephilosopheetdesestraductions.Humboldt,Surlatâchede
l)écrivaindel)histoire,w:tegoż,Poétiquedutraduire,EditionsVerdier,Paris1999,s.446-448,456,476.
92
Tamże,s.452.
33
