Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Tekstfilozoficznywperspektywieprzekładoznawczej
nijakiego.Tłumaczzacierarównieżdominującewtekściepolaleksykalne,jakna
przykładpolezwiązanezwyglądemiwidzeniem93.Wprowadzazkoleiwwielu
miejscachtakieterminyjakphénomène(fenomen),któryjestcharakterystycznydla
późniejszejtradycjifilozoficznej94.
Poetykaprzekładujestzatemdążeniemdoodtworzeniawewnętrznejstruktury
semantyczno-formalnejtekstu.odrzucadualizm,którypostulujetłumaczenie
transcendentnegowobecjęzykasensu.Sensutekstuniedasiębowiemoddzielićod
jegostruktury,wktórejszczególnieistotnesąwewnętrznerelacjemiędzyjegoele-
mentami.Dotyczytorównieżtekstównaukowych,aprzedewszystkimfilozoficz-
nych,wktórychterminysązawsześciślepowiązanezkontekstem,anierzadko
zesobąwzajemnie.
102080JacquesDerridaoprzekładzie
ostatniąteorią,którąnależyomówić,jestfilozofiasamegoJacques)aDerridy.
WswoichtekstachDerridaczęstopodkreślamaterialnyihistorycznycharakter
każdegojęzyka,anawetkażdejwypowiedzi.Słowasązawszezakorzenionewjęzy-
kuźródłowyminigdyniedochodzidopełnejekwiwalencji.WesejuWieżeBabel
autorprzedstawiamitycznąhistoriębudowniczychwieżyBabel,którajestmetaforą
niedoskonałościjęzyków.TylkouniwersalnyjęzykBogamożebyćwpełniprzezro-
czystyiprawdziwieopisywaćrzeczywistość.Bógniszczącbudowanąprzezludzi
wieżęinmieszając”ichjęzyki,skazałludzkośćnawielośćjęzyków,którenigdynie
będąwstanieoddaćprawdy.nBabel”jestwtejbiblijnejopowieściimieniemBoga,
alemożerównieżznaczyćnpomieszanie”(confusion);wtensposóbnimięwłasne
Bogarozdzielasięwjęzyku”iwprowadzadoniegowieloznaczność95.Zjednejstro-
nyzatemnazwawłasnajestgranicąprzekładujakojednostkanieprzetłumaczalna,
zdrugiejzaśpodlegakontaminacjiznaczeniem,któregobrakwjęzykudocelowym
jeszczebardziejutrudniaprzekład.Wieloznacznośćzawszeskazywałatłumaczenie
naporażkę,szczególniedotkliwąnagrunciefilozofii,któradążydouniwersalnego
dyskursu96.Przykłademtakiejporażkifilozofiijestgreckiterminfarmakon,który
pojawiasięnakartachPlatońskiegoFajdrosa.Możeonoznaczaćzarównonlekar-
stwo”
,jakintruciznę”-tłumaczstajewięcprzedkoniecznościąodrzuceniajedne-
gozdwóchprzeciwstawnychznaczeń97.Nieprzetłumaczalnesąrównieżobecne
wliteraturzeifilozofiinbabelizmy”
,takiejakzdanienHewar”zFinnegansWake
93
94
Tamże,s.482.
Tamże,s.455.
95
J.Derrida,DestoursdeBabel,w:J.F
.Graham,DiferenceinTranslation,CornellUniversityPress,
Ithaca-London1985;tegoż,WieżeBabel,tłum.A.Dziadek,w:Współczesneteorieprzekładu,s.379.
96
Tegoż,TeEaroftheOther,s.107.
97
Tegoż,LaDissémination,Seuil,Paris1972,s.86-89.
34
