Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
archiwów,główniepaństwowych,podlegającychNaczelnemuDyrektorowi
ArchiwówPaństwowych
5
.
Czynnikikształtującesieciarchiwalnebyłybardzozróżnicowane.Wskazać
tumożnazarównoważnezmianyustrojowenastępującewwynikugwałtow-
nychwydarzeń,takichjakrewolucje,jakianalizydziałalnościjużistniejących
systemówinstytucjiarchiwalnychiwprowadzaniedonichmodyfikacjiozróż-
nicowanymzakresiewwarunkachstabilnościpolitycznej.Polskasiećarchi-
walna,którejnajistotniejszysegmentstanowiąarchiwapaństwowezzadaniami
sprecyzowanymiprzezprawoarchiwalne,przechodziłaod1918r.wielezmian.
Jejorganizacjaopartazostałanasieciacharchiwówhistorycznychibieżących
ukształtowanychwpaństwachzaborczych.Po1945r.,pozmianiekształtu
terytorialnegoiustrojowegoPolski,uległakolejnymprzekształceniom.Wpływ
namodyfikacjemiaływówczaszarównoideologiawładzy,wtymobowiązek
korzystaniazradzieckiegowzorcakulturowego,jakiproblemywynikłewefek-
ciezakończonejwojny.Podstawąorganizacjisiecistałasięideapaństwowego
zasobuarchiwalnego,oznaczającauznaniedziedzictwakulturowegozawłasność
państwową.Przyjętowówczaszasadęzgodnościsieciarchiwówpaństwowych
zpodziałemterytorialnymkraju.Oznaczałaonarozbudowęsieciarchiwów,
zwiększenieichilości.Archiwawojewódzkieipowiatoweistniałydo1975r.
Wówczastonastąpiłyistotnezmianywsieci.Wrazzreformąadministracyjną
ilikwidacjąpowiatówdziałalnościzaprzestałytakżewystępującewnicharchiwa.
Siećarchiwówpaństwowychzredukowanazostaładoarchiwówwojewódzkich.
Doświadczenialat1945-1989wskazałynaniestabilnośćpodziałówadministra-
cyjnych.Podobnasytuacjamiałamiejscepo1989r.Świadectwemtegozjawi-
skabyłnowypodziałterytorialnykrajuwprowadzonyw1999r.Nowelizacje
konstytucjiPRLz7kwietniai29grudnia1989r.tworzyłydemokratyczne
państwoprawa.Przyczyniłysiędowprowadzeniapodstawowychprawobywa-
telskich,takichjakwolnośćwyborówpolitycznych,pluralizmwpostacimożli-
wościpowoływaniastowarzyszeńoróżnychorientacjachideowych,utworzenia
nowychinstytucji,takichjakprezydent,Senat,KrajowaRadaSądownictwa,
któramiałasłużyćuniezależnieniusądownictwaodwładzadministracyjnych,
nowykształtwyborówisamorząduterytorialnego
6
.Wszystkiezmianyustro-
joweiterytorialnezachwiałyjednązideikonstrukcjisiecipolegającąnazało-
żeniuozbieżnościsieciarchiwalnejzsystememinstytucjiadministracjipań-
stwowejisamorządowej.W1999r.ponowniepowróciłpodziałterytorium
napowiatyiwojewództwa.Poprzemianachlat1989-1991wsiecipojawiły
sięarchiwacentralneiniemającecharakterucentralnego.Zasóbwiększości
5
J.Tandecki,ArchiwawPolscewlatach1944-1989.Zarysdziejów,Toruń2017.
6
M.Żukowski,DziejeadministracjiwPolscewXXwieku,Warszawa2011,s.722-725.
