Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
JanBulak
wiadomości,częstozapisywanychnagorącoiprzezróżnychautorów.WPolsce
sylwyznanesąodXVIwieku,odkiedystanowiłyksięgęrodzinnądozapisy-
waniadorywczoróżnychwydarzeń,wiadomości,dokumentów,anegdot,prze-
pisów,ciekawostekitp.(Kopaliński1997).Pracęźródłoznawcząnatematsylw
wydałStanisławRoszak,podkreślający,żesilvarerumjestterminemzwiązanym
ściślezsarmackością(Roszak2004).AutorSłownikawyrazówobcychw1913
rokupodkreślił,iżsylwynależykojarzyćtakżezduchownymi:Silvarerum–
łac.dosł.lasrzeczy;zbiórrozmaitychwiadomości;wRzposp.Polskiejnazwa
notat,zdarzeńspisywanychwdomachszlacheckichlubprzezksięży,księga
zawierającalistyznakomitychosób,mowyokolicznościowe,wypadkipolityczne,
spostrzeżeniawłasne,rozmaiteprzepisysentencje,dykteryjkiitp.(Arct1913).
Wniniejszejpracyzostanązanalizowanepodkątemprzydatnościwpracy
badawczejmarginaliaumieszczonewwybranychrubrycelachdiecezjalnych
izakonnychobejmującychterytoriumZiemZabranych,czylitych,którewwy-
nikurozbiorówzostaływcielonedoCesarstwaRosyjskiegojakoGubernieZa-
chodnie.Częstobowiemźródłamidobadańdziejówduchowieństwasąoficjalne
dokumenty,któreprzedstawiajątylkoczęśćichżycia.Zapisywanenabieżąco
notatkinamarginesiemogąbyćcennedlanaświetleniażyciacodziennego
duchowieństwa.TemattenbowiempozostajejeszczenieopracowanydlaXIX
wieku.
Ponieważmateriałjestogromny,zdecydowanosięwtymartykuleprzedsta-
wićzagadnieniemarginaliówjedynienapodstawiezgromadzonychwBiblio-
teceUniwersytetuWileńskiego[dalej:VUB]16rubrycelprzeznaczonychdo
użytkukapłanówdiecezjiżmudzkiejzpierwszejpołowyXIXw.,66domini-
kanówprowincjilitewskiej(iruskiej),34benedyktynównaterenieRosji,64
franciszkanówobserwantówżyjącychwdiecezjachmohylewskiej,wileńskiej,
mińskiej,żmudzkiej,łuckiejikamienieckiej(pełnenazewnictwoźródełzostało
podanewbibliografii).Materiałtenniepozwalawprawdzienawyczerpanie
tematu,alejegoobszernośćumożliwiaprzedstawienieskalizjawiska.Roz-
winięciewątkumarginaliówspowodowanejesttakżepomijaniemgoprzez
badaczyirzadkimwykorzystywaniemrubrycelzzasobówVUB.
Wsumieprzejrzanopodczaskwerendy180rubrycelzVUB.W99(55%)
znajdująsięodręcznezapiskimogącesłużyćdobadań.Największyodsetek
marginaliówwystępujewrubrycelachdominikańskich(71%),następniefran-
ciszkanówobserwantów(47%),diecezjiżmudzkiej(44%),anajmniej-wdy-
rektoriachbenedyktyńskich(38%).Trudnopodaćkonkretnącharakterystykę
notatekpobocznych.Niekiedybowiembędziemyzatakieuważaćexlibrislub
dziewiętnastowiecznąsygnaturębiblioteczną,aniekiedystroniceimarginesy
pełnetekstu.Wanalizowanymzasobierubryceldominujątebardziejobfite
