Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdziałpierwszy
Pojęciemodernizmukatolickiego
Analizapojęcianmodernizmkatolicki”jestniezbędnympierwszymkrokiem
wbadaniachnadobecnościąmodernizmukatolickiegowPolsce.Abyjąopi-
sać,należynajpierwodpowiedziećsobienapytanie:zobecnościączegomamy
takwłaściwiedoczynienia?Historiategopojęciaokazujesiędośćskompliko-
wanaistanowiźródłoproblemówzkorzystaniemztegopojęcianawetdzisiaj.
Tekstem,któryużycieterminunmodernizmkatolicki”popularyzujeinada-
jemuprecyzyjneznaczenie,jestencyklikaPiusaXPascendidominicigregis
z8września1907roku.Papieżdokonujetamzdefiniowaniamodernizmu
jakozwartegoispójnegosystemuświatopoglądowego.Pojęcienmodernizmu”,
awłaściwienmodernistów”pojawiasięjużwewstępie-częściowonapisanym
przezsamegoPiusaX24:
Ponieważmoderniści,takichbowiemogólnieisłusznienazywają,wsposóbna-
derprzebiegły,zapatrywańswoichnieprzedstawiająwpewnymporządkuisys-
tematycznie,leczrozrzucająjeirozrywająjedneoddrugich,abysięwydawało,że
onenieokreśloneijakbychwiejne,luboustalonesąiniewzruszone,stądzaleca
się,CzcigodniBracia,zapatrywaniatezestawićprzejrzyścieiwykazaćzachodzą-
cymiędzyniemizwiązek[…]25.
24Jakpokazująostatniebadania,encyklikabyładziełemzbiorowym,któregoau-
torówdasięzidentyfikować.ChoćPiusXpodpisanyjestpodcałościądokumentu
(wyrażającegostanowiskoUrzęduNauczycielskiegoKościoła,awięctegojegoorga-
nu,którymakompetencjedoostatecznychrozstrzygnięć),towłaśniedowstępudo
dokumentuwłączonozaledwiekilkaparagrafówzodręcznegoszkicupapieża,ma-
jącegozainspirowaćautorówencykliki.Obszernieomawiatękwestię-bazującna
watykańskicharchiwaliach-ClausArnoldw:Małahistoriamodernizmu,dz.cyt.
s.99-113.
25PiusX,Encyklikaozasadachmodernistów,przeł.S.Okoniewski,nPrzegląd
Kościelny”1907,t.12,s.243.Wartozwrócićuwagę,żedrugiezdostępnychwjęzy-
kupolskimtłumaczeń-włocławskiewydanieanonimowegoautora-stawiaspra-
węjeszczemocniej,aprzytymniezgodniezoryginałem:nŻezaśmodernistów(tak
