Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POJĘCIEMODERNIZMUKATOLICKIEGO
23
Toniesamanazwastanowijednakgłównyproblem,jakipojawiłsięwwy-
nikuopublikowaniapapieskiegolistuokólnego.Dużopoważniejszetrudno-
ścibyływynikiemsposobu,wjakimodernizmopisano.Zasadniczyelement
strategiiprzyjętejprzezinstytucjęKościołarzymskokatolickiegowobecnmo-
dernizmu”widaćjużwprzytoczonymcytacie.Encyklikamanaceluwydo-
bycieukrytychzwiązkówizaprezentowaniemodernizmujakotego,czym
jestnwrzeczywistości”-zwartegosystemuświatopoglądowego,który,kon-
sekwentniewyznawany,prowadzidocałkowitegozniszczeniawiaryikultury
katolickiej.
Cowięcej,wprzyjętejwdokumencieinterpretacjidokonanowielunad-
użyćwobecwyjściowychtezzebranychzpismzwolennikówreformykato-
licyzmu.Powstałwięcsystem,któregonikt-anijawnie,aniskrycie-nie
uznawał31.Autorzyencykliki32dokonalipróbyzłączeniawjednąstrukturę
myślowąbardzorozmaitychnurtówiszkółmyślenia,atakżepostulatów
badawczychzrozmaitychdyscyplin.Główneźródłoinspiracjidotegoprzed-
sięwzięciastanowiłytekstyAlfredaLoisy’ego,aledołożonodotegoelementy
wzięteznajrozmaitszychprac.PodstawowetezyLoisy’egozostałyzresztąpo-
tępionewewcześniejszymodwamiesiącedokumencieLamentabilisaneexitu,
gdzienadanoimformę,naktórąsamautorsięniegodziłiuważałzanadinterpre-
tację33.
Encyklikastałasiępodstawątrwającejintensywnieprzezkilkalat,ama-
jącejskutkisięgającezapołowęXXwieku34kampaniiantymodernistycznej.
Wszystkiepisanezpozycjiantymodernistycznejpraceprzejmowałypoję-
ciewypracowanewpapieskimdokumencieiwedługniegooceniałyikla-
syfikowałyteksty,dzielącjenamodernistyczneiniepodlegającewpływom
modernizmu(czasemstosowanorównieżkategoriepośrednie).Wpłynęłoto
niewątpliwierównieżnahistoriografiękatolicką,która-coniedziwi-bra-
łapapieskiedefinicjezadobrąmonetę.DopierobadaniaprowadzonepoSo-
borzeWatykańskimII,począwszyodlat60.XXwieku,zaczęływskazywać
Fracassiniego;zob.P.Neuner,DerStreitumdenkatholischenModernismus,Frank-
furtamMain-Leipzig2009,s.137-138.
31Zob.M.Żywczyński,Studianadmodernizmemkatolickim.Jegocharakterige-
neza,nŻycieiMyśl”1971,nr11,s.20.
32Arnoldwskazujenatrzechautorówtekstu.ObokPiusaX,któryodegrałwsa-
mymprocesiepisanianiezbytaktywnąrolę,sątoojciecJosephLèmius(częśćna-
uczającaencykliki)ikardynałJosèdeCalasanzVivesyTutó(częśćdyscyplinarna).
Prócznichaktywnąrolęodegrałotrzechredaktorów(m.in.kardynałRafaelMerry
delVal,jedenzważniejszychuczestnikówkontrowersjiantymodernistycznej);zob.
C.Arnold,Małahistoriamodernizmu,dz.cyt.,s.108-113.
33AlfredLoisyzabrałgłoswtejsprawiewosobnejpracy,będącejkomentarzem
dodekretuiencykliki;zob.A.Loisy,SimplesréflexionssurledécretduSaint-Offi-
ce„Lamentabilesaneexitu”etsurl’encycliquenPascendidominicigregis”,Ceffonds
1908.Szerzejkomentujereakcjenmodernistów”napapieskiedokumentyMarvin
R.O’Connellw:CriticsonTrial.AnIntroductiontotheCatholicModernistCrisis,
Washington1994,s.338-375.
34Zob.J.Kracik,Antymodernistycznakampania,dz.cyt.,s.30-44.
