Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
WSTĘP
odfundamentówwgórę.Abycośzreformować,należysięgaćdoźródeł,anie
posługiwaćsięjakąkolwiekmyśląpochodzącązzewnątrz3.Wówczasbowiem
mamydoczynieniazfałszerstwem,awięc-zmargaryną.
KiedybiskupKepplerbudowałtęmetaforę,margarynabyławciążwy-
nalazkiembardzomłodym,alezdążyłajużnarobićzamieszania.Sztuczne
masło,utwardzonąibarwionąmieszankętłuszczówzwierzęcych,opatento-
wałpodnazwąnmargaryna”francuskichemikiwynalazcaHippolyteMège-
-Mouriès15lipca1869roku.Jednakpoczątekekonomiczno-kulturowegoza-
mieszania,jakiewywołałysztucznetłuszcze,wiążesięznazwiskamidwóch
holenderskichprzedsiębiorców,JanaJurgensaiSimonaVandenBergha4.
PierwszyznichkupiłpatentodMège-Mouriès’go,drugi-przeczytawszy
wgazecienLondonReader”omargarynowymwynalazku-podpatrzyłpro-
cesprodukcyjnywParyżuiudoskonaliłgowswojejwłasnejfabryce5.Wten
sposóbwholenderskimmieścieOsszaczęłasięmargarynowaofensywa6.Dwa
razytańszaodmasła-produkowanawogromnychilościachwlatach70.i80.
XIXwiekunapodstawiebardzoróżnychreceptur-zaczęłastanowićpoważ-
nąkonkurencjędlaprzemysłumleczarskiegokrajóweuropejskichiskłoniła
wielepaństwdowprowadzeniastosownychregulacji.
SzczególnieinteresującasytuacjamiałamiejscewNiemczech,gdzie
w1887rokukanclerzOttovonBismarckwydałspecjalneprawonakładające
wysokiecłonaholenderskąmargarynęizabraniającyużywanianazwynsztucz-
nemasło”7.Przepisyniebyłyjednakdostatecznieskuteczneidoprowadziłypo
prostu,wceluuniknięciacła,dopowstaniawiększejilościfabryknaterenieNie-
miec.Nieistniałajednakwciążżadnaregulacjaskładuijakościmargaryny,cona
skutekzdarzającychsięzatrućtymproduktemprowadziłodolicznychdyskusji
wparlamencieRzeszy.Ichefektembyłowprowadzeniewdziesięćlatpóźniej-
15czerwca1897roku-nowegoprawa(Margarinegesetz),którewdużym
stopniuregulowałoskładisposóbopakowywaniamargaryny,atakżenakła-
dałonaproducentabezwzględnyobowiązekoznaczaniaproduktusłowem
nmargaryna”8.
Historiazmagańmasłazmargarynąstanowiistotnykontekstdlametafory
nkatolicyzmumargarynowego”użytejprzezKepplera.Margarynatopodróbka
3Zob.tamże,s.7.
4Zob.S.Merta,MargarineinCompetitionwithButterinGermany(1872-1933):
TheExampleofVanderBergh’sFactoryinKleve,w:TheFoodIndustriesofEuropein
theNineteenthandTwentiethCentury,red.D.J.Oddy,A.Drouard,NewYork2016,
s.120.
5Zob.P.Moser,PatentsandInnovation:EvidencefromEconomicHistory,nThe
JournalofEconomicPerspectives”2013,nr1,s.30.
6Zob.M.Schrover,LabourRelationsintheDutchMargarineIndustry1870-1954,
nHistoryWorkshop”1990,nr30,s.57.
7Zob.S.Merta,MargarineinCompetitionwithButterinGermany(1872-1933),
dz.cyt.,s.121orazA.J.Goldsobel,Masłosztuczne[hasło],w:WielkaEncyklopedya
PowszechnaIlustrowana,t.45-46(Łekno,m-to-Miedziortęć),Warszawa1911,s.576.
8Zob.A.J.Goldsobel,Masłosztuczne,dz.cyt.,s.576.
