Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tatuoepifaniinowejnatury,represjikulturowychorazprzeniknię-
ciaistotywładzy.
Wartozadaćpytanieoprzyczynęskierowaniauwagibadaw-
czejnatenwłaśniedebiutanckitomopowiadań.DlaczegoPamięt-
nikzokresudojrzewania?Jesttozbióropisanywpodobnymstop-
niu,jakpozostałaczęśćdorobkupisarza.Jednakmamwrażenie,
żewdotychczasowychanalizachzamałouwagipoświęconokry-
tycznemupotencjałowitejtwórczości
5
.Przedewszystkimchcę
pokazaćmłodegoGombrowiczajakowzupełnościukształtowa-
nego,wywrotowego,inspirującegopisarzaimyśliciela.Chciałbym
wykazać,żewtymtomieopowiadańautornakreśliłznaczącepro-
blemy,którepóźniejjużwtakwyraźnym,fantastycznymiobrazo-
burczymwydaniuniezostałysformułowane.Woburozpatrywa-
nychopowiadaniachpojawiłysięmotywypowracającewtwórczo-
ściemigracyjnejipowojennej(ZdarzenianabryguBanbury,Dzien-
nik,Kosmos).
Uderzającejestto,żeniespełna30-letniautormatakgłęboką
świadomośćuporu,zjakimcałyzachodniświattrzymasięfik-
cjiracjonalności,przyczynowo-skutkowegoprocesudziejów,który
zniewalawyobrażeniamas.Wdebiutanckimtomiepisarzaznala-
złosiętakwieleantyracjonalnych,namiętnychiszalonychobrazów,
pragnieńiekscesów,odsłaniającychzgołainnerozumienieczło-
wieka,jegoskłonności,kulturyinatury,żetwórczośćtamusiała
sięwówczasspotkaćzniezrozumieniem.Wydajemisię,żedziś
możebyćbardziejczytelna.Największymbłędemkrytykijestlek-
ceważenietegotomu:
Ogólnierzeczbiorąc,podstawowąwadąwiększościodczytań
Pamiętnika…—opróczmarginalizowaniategodziełaitraktowa-
niagojakoprefiguracjistylu,postawiideiznanychztwórczo-
ścipóźniejszej—jestjednostronność,tj.skłonnośćdoposzukiwa-
5WielenatentematznaleźćmożnawczęściksiążkiJerzegoFranczaka:Poszu-
kiwanierealności.Światopoglądpolskiejprozymodernistycznej.Kraków2007,s.171—304.
Wkilkumiejscachmoichrozważańuzupełniamodczytaniakrakowskiegobadacza
ipisarza,winnychproponujęwłasne,wmojejopinii,bardziejprzekonująceinter-
pretacjePamiętnikał,awłaściwiedwóchopowiadańtegozbioru.
10
