Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
1.Oróżnychujęciachrefleksyjnościirefleksji
Interesującąkoncepcję,któraintegrujewiedzęnatematprocesówpoznaw-
czychidoświadczenia,przedstawiaEllenLangerzHarwardUniversity.
Uważaona,żereinterpretacjadoświadczonejsytuacjizapomocąnarracji
sprzyjarefleksji,czyligłębokiejinterpretacjiinformacji.Todziękischematom
narracyjnymdanaosobabudujewiedzęowydarzeniu.Myślenierefleksyjne
sięgadozasobówwiedzyiwówczasstająsięonepodstawądopełnejigłębo-
kiejanalizydanegozdarzenia,czylirefleksjidotyczącejjegotreści.
RefleksyjnośćwpodejściuLangerjeststanemaktywnościumysłu,dzięki
któremudanaosobaprzetwarzainformacje7.Badaczkasądzi,żedziękireflek-
syjnościjednostkaaktywizujepodstawoweprocesymyślenia,takiejakświa-
dometworzenienowychkategoriiirozróżnień.Dziękitworzeniurozróżnień
możliwejestkonstruowanienowychkategoriiinaodwrót–dziękitwo-
rzeniunowychkategoriipowstająrozróżnienia.Działaniate–bezwzględu
nato,czyjednostkauznajezaistotne,czyzanieważne–zawszepowstająna
skutekświadomejpracymyślowejizorientowanianaprzyszłość.Refleksyj-
nośćzatemłączysięzotwarciemnanoweinformacjeorazzzauważaniem
itworzeniemzdarzeńzwięcejniżjednejperspektywy.Refleksyjnośćzatem
charakteryzujesięwrażliwościąnakontekstorazelastycznościąpoznawczą.
Kontekstpozwalanałączeniestrukturpoznawczychjednostki,zapisanych
wjejwiedzyosobistej,zjejaktualnymidoświadczeniamisensorycznymi.
Refleksyjnośćprzejawiasięrównieżwelastycznejanalizieinformacji.Dana
osobałatwiejdobierainneniżdotejporystosowaneproceduryistrategie
postrzeganiaikodowaniafragmentówrzeczywistości(Langer1989).
Przeciwieństwemrefleksyjnościjestbezrefleksyjność,któraogranicza
odbiórświatadosferyznanychjużjednostceschematów.Oznaczato,że
człowieknieaktualizujeswojejosobistejwiedzyiniedopuszczadopływu
7Autorkapodkreślarównieżwspółzależnośćumysłuiciała.Nieodnosizatemreflek-
syjnościtylkodointelektualnejsferyczłowieka,alepodkreślawspółzależnośćpsychicznego
ifizycznegodobrostanu.WniosektenEllenLangeroparłanaprzeprowadzonymwspólnie
zJudithRodineksperymenciezudziałempensjonariuszydomówopieki.Spośródmiesz-
kańcówwyłoniłyonegrupękontrolną,któraniemiaławpływunasposóbspędzaniaczasu
wolnego.Zawszystkiedziałaniaodpowiedzialnośćponosiliopiekunowie,oniteżdbali
ozabezpieczeniepotrzebosóbstarszych.Grupaeksperymentalnanatomiastmiałamożli-
wośćdowolnegowybieraniaczynnościpodczasdnia.Ponadtokażdaosobazgrupypielęgno-
waławybranąprzezsiebieroślinędoniczkową.Pensjonariuszeponosiliodpowiedzialnośćza
własnewybory.Wynikieksperymentubyłyprzewidywalne.Osoby,któremogłydecydować
samodzielnie,byłybardziejzadowolonezżyciaorazzainteresowaneotaczającymjeświatem.
Wmniejszymstopniuniżpozostałeosobyskarżyłysięnadolegliwościzdrowotne.Wciągu
18miesięcywtejgrupiezmarło15%pensjonariuszy,wprzeciwieństwiedogrupykontrolnej,
wktórejwtymsamymczasiezmarłoaż30%osób(Langer,Rodin1976).