Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Wybranepodstawowezagadnieniaekonomiczne
Efektspekulacyjnyzachodzi,gdynabywcaprzypuszcza,żecenadanegoto-
warubędziewzrastać.Popytzatembędzierósł,gdyżnabywcachcezyskaćna
tym,żezapłaciniższącenęniżwprzyszłości.Wzrostpopytuzwiększawięc
cenę.
Efektowczegopęduzwiązanyjestzmodą,gdypopytwzrastazewzględuna
snobistyczneskłonnościróżnychnabywców.Wtedyrośnietakżecenanadany
towar.Efekttenmożepowstaćwwynikupewnychmanipulacji,gdyodpowiedni
marketingwywołamodęnadanedobro.
Jakrynekdziałazgodniezopisywanymizasadami,możnapokazaćnaprzy-
kładziezdarzeńwoboziejenieckimzIIwojnyświatowej,któreopisanesąwjed-
nymznajwcześniejszychdrukowanychniezależnychopracowańwPolsce35.
Ukazanyjestrozwójprymitywnegorynku,wktórymjeńcyprzyograniczonych
możliwościachzawiązaliukładtransakcjiwymiennychnabazieproduktów
przysyłanychprzezCzerwonyKrzyż.
Systemwymianypapierosów,czekolady,środkówhigienyprzekształcałsię
wcorazbardziejrozwiniętyhandelwpostacipośrednikówisklepów.Dopracy
zaprzęgnięto–mogącegoporuszaćsiępoobozie–kapelana,którywymieniał
naprzykładpaczkępapierosównafuntserawjednymbaraku,sprzedawałgoza
półtorejpaczkiwdrugimbaraku,bywrócićzwiększąliczbąpapierosów.Dzia-
łającnawłasnyrachunek,kapelandostarczyłdoinnegobarakutowar,którego
tampotrzebowano.Wykorzystywanowtensposóbrozbieżnośćwartości(cen)
przywystępowaniukorzyściwymieniającychsięjeńców.Niektórzyjeńcyzaczęli
zyskiwaćmianoprzedsiębiorców–gromadzilizapasytowarów,główniepapie-
rosówwmomencienadejścianowychpaczek.Wykupywalitowary,anastępnie
sprzedawali(barterowo,czylitowarzatowar)powyższychcenachprzednadej-
ściemnowychpaczek.Niedługowcharakterzepieniądzazaczętowykorzysty-
waćpapierosy,którestałysiętzw.ogólnymekwiwalentem.Papierosyjakoogól-
nieakceptowanedobrowymienianonatowar,któregowięzieńpotrzebował.
Nastąpiłopolepszeniebytujeńców,którzydziałalicorazbardziejprzedsiębior-
czo:kupowalitowarzdarówCzerwonegoKrzyżaodinnychwięźniów,magazy-
nowaliisprzedawalipotrzebującym.Powstałprymitywnysystempieniężny,
któryadaptowałsiędozmianpodażydóbr,wtymipieniędzyjakotowaru.
Wtymprocederzebraliteżudziałniepalący.Takwięc,jakpisząautorzyopra-
cowania,Unawetwniesprzyjającychokolicznościachdałosięzaznaczyćludzkie
dążeniedowzajemniekorzystnychinterakcjimiędzyosobowych”36.
Dobrefunkcjonowanieprawapopytuipodażyjestpodstawąprawidłowo
działającejgospodarki,niemniejczyhająnaniegoróżnedziałaniadestabilizu-
jące37.Wymagatoostrożnegoingerowaniawmechanizmrynkowy,szczególnie
zpunktuwidzeniapolitycznego.
35D.R.Kamerschen,R.B.McKenzie,C.Nardinelli,Ekonomia,FundacjaNSZZSolidarność,
1991,s.4–5.
36Ibidem,s.5.
37WedługJakubaWozińskiegoPolskastraciłaszansę,bymiećwolnorynkowysystemjakoor-
ganizacjęgospodarkiprzezkrólaKazimierzaWielkiego,gdyżzlikwidowałonksięstwa,tworząc
Prolegomenadoekonomii
©WydawnictwoKeyTextsp.zo.o.
www.keytext.com.pl
