Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
distinguo.Chodzipoprostuodwaoddzielneparagrafy.Takimi
rozróżnieniamistoiwszakkodekskarnyicywilny;błądkazuistyki
wtym,iżchcewprowadzićdrobiazgowąiformalnąkodyfikacjętam,
gdziewinienwładaćjenoduch.Tełamigłówkikazuistyczne,bliskie
jeszczeowychśredniowiecznychdysputnp.otym„wktórymmiesiącu
płódmaduszę”,stanowiątreśćwieludziwacznychrozstrzygnięćktóre
takoburzająPascala.Nierazwidzizbrodniczeintencjeprzeciw
moralności,tam,gdziemożepoprostujakiśsędziwykazuista
oskostniałymmózgu,wykreślającysweorzeczenianibygeometryczne
figury,popełniłbłądwustawieniusylogizmu.
Patrzmyżdalej,dokądmożezawieśćczystalogika.Celem
kazuistykibyłoułatwieniespowiednikomichzadania;jasnymjest
wszelako,iżrozstrzygnięciaposzczególnychteologówmogąsięróżnić
międzysobą.Otóż,biorąclogicznie,czyskromnyspowiednikmoże
odmówićrozgrzeszeniapenitentowi,jeżeliten,naswojepoparcie,
mabodajjednąpoważnąopinięuczonegokapłana,głośnegowiedzą
icnotą?Zatemwidzimisięprzygodnegospowiednikamiałoby
rozstrzygaćoduszyludzkiej!Czysądnieuwalniaobwinionego,jeżeli
brakujebodajjednejformalnościdodowiedzeniawiny?Ioto,skoro
spojrzećzinnejstrony,tanaukaoprawdopodobieństwach,tak
potworniewyglądającawujęciuPascala,przedstawisięjakże
niewinnieinaturalnie!Jestpowiedziane:„Cobądźrozwiążecie
naziemi,będzierozwiązanewniebie”;zatem,możesobierzecdobry
kapłan,rozwiązujmy,rozwiązujmyjaknajwięcej.Przedtrybunałem
spowiedzi,prokuratoremjeststraszneprawoboże;kazuistyka
podejmujesięwdzięcznejroliobrońcy,gromadziwszystkiemożliwe
alibiiokolicznościłagodzące.Ocóżchodzi?powiadadobryojciec
jezuitamówiąco„łatwejdewocji”:oto,abyczłowiekdostałsię
donieba;atojestwszakwrękachkapłana,który,rozgrzeszeniem
swoim,czynigobiałymjaklilijkę.Mażmuodmawiaćtejniewinnej
przysługi?Czyżniejesttedydobrodziejstwemnauka,którapozwala
rozgrzeszaćzewszystkiego?StądnaiwnyzachwytdobregoO.Jezuity,
kiedyodsłaniaswemugościowisekretytejwiedzy.
Częśćzatemodpowiedzialnościzato,cowkazuistachobraża
najprostszepoczuciaetyczne,nawetświeckie,ponosiniewątpliwie
scholastyka.AlePascalniepatrzytaknarzeczy:ondopatrujesię
wTow.Jezusowymdemonicznychintencjiowładnięciaświatem,
kosztemskażeniamoralnościiznieprawienianaukikościoła.Jest
iwtympojęciuniewątpliwiepewnenieporozumienie;słusznie
zauważaStrowski,żePascal,jakicałyPort-Royal,niezupełnie
