Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czwartylist
doprzyjacielazprowincji.
(Ołasceuczynkowejzawszeobecnejiogrzechachzniewiedzy).
Paryż,25lutego1656
Niemasznicponadjezuitów.Odwiedziłemjakobinów,doktorów
irozmaitychinnych;alebrakłodomegowykształceniatejwizyty.Inni
kopiująichtylko.Najlepiejjestzawszeiśćdosamegoźródła.
Wybrałemsiętedydojednegoznajsławniejszych,towarzyszyłmizaś
ówwiernyjansenista,którybyłzemnąujakobinów.Żezaśpragnąłem
osobliwieoświecićsięwkwestiisporu,którytoczązjansenistami
wsprawietakzwanejprzeznich„łaskiuczynkowej”,poprosiłem
uprzejmiedobregoOjca,abymniezechciałpouczyć:niewiemnawet,
cotenterminoznacza,iproszębymigoobjaśnił.
—Bardzochętnie—odparł—lubięludziciekawych.Otowięc
definicja:łaskąuczynkowąnazywamynatchnienieBoga,zapomocą
któregoobjawianamswojąwolę,izapomocąktóregobudziwnas
chęćspełnieniajej.
—Awczym—spytałem—różniciesięodjansenistówwtym
przedmiocie?
—Wtym—odparł—iżmytwierdzimy,żeBógdajełaskę
uczynkowąwszystkimludziom,przywszelkiejpokusie;utrzymujemy
bowiem,iż,gdybysięniemiałoprzykażdejpokusiełaskiuczynkowej,
abyniezgrzeszyć,człowiekniebyłbynigdywiniengrzechu,który
bypopełnił.Janseniścipowiadająprzeciwnie,żeczłowiekjest
odpowiedzialnyzagrzechypopełnionebezłaskiuczynkowej:ale
tosąbrednie.
Domyślałemsiędokądzmierza;aleabytozeńwydobyćjeszcze
jawniej,rzekłem:MójOjcze,tosłowo„łaskauczynkowa”mylimnie;
nienawykłemdoń;byłbymcibardzowdzięczny,gdybyśbyłtak
łaskawpowiedziećmitosamonieużywająctegoterminu.
—Owszem—rzekłOjciec—toznaczy,pragniesz,abymwstawił
określeniewmiejscerzeczyokreślonej;toniezmienianigdytreści;
bardzochętnie.Utrzymujemytedyniezbicie,że„danaczynnośćnie
możebyćpoczytanazagrzech,oileprzedpopełnieniemjej,Bógnie
danamświadomościzłaktórewniejsięmieści,oraznatchnienia,
którenamkażejejunikać”.Rozumieszteraz?
Zdumionytakązasadą,wedlektórejwszystkiegrzechypopełnione
wnieświadomości,orazte,którepopełnisięwzupełnejniepamięci
oBogu,niebyłybygrzechem,zerknąłemnajansenistę:rychło
