Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
Kolejnyzakademickichsporówdotykaproblemupierwszeństwa.Zaangażo-
waniweńantropolodzy,filozofowiejęzykaijęzykoznawcypodejmująpróbyuar-
gumentowaniajednejzdwóch,opozycyjnychwzględemsiebie,teorii.Stawiane
przeznichpytaniebrzmi:cobyłopierwsze,językczymyśl?Współcześniewięk-
szośćznichopowiadasiępostroniedziewiętnastowiecznegopoetyP.B.Shel-
leya,którypowiedział:vDałOnludziommowę,amowastworzyłamyśl”46.Stano-
wisko,żejęzykpoprzedzamyśl,jestrównieżbliskieznakomitemujęzykoznawcy
-J.R.Searle’owi.WpozycjiJęzyk,umysł,społeczeństwoczytamy:vNienależy
sądzić,żenadawcymyślącośsobie,apotempodejmująodpowiedniedziałania,
byująćswojemyśliwsłowa.Byłobytoogromneuproszczenie.Abypomyśleć
oczymkolwiek,oprócznajprostszychrzeczy,koniecznyjestjęzyk.Bezpomocy
słówmogębyćprzekonany,żepadaalboteżczuć,żejestemgłodny,aleniemogę
sądzić,żewprzyszłymrokubędziepadaćczęściejniżwtymalbożeprzyczyną
mojegogłodujestraczejspadekpoziomucukruniżbrakpożywienia,nieposłu-
gującsięprzytymsłowamilubteżrównoważnyminarzędziamisymbolicznymi,
którepozwoląmipomyślećtemyśli”47.PonieważteoriaJ.R.Searle’apojawiasię
napograniczurozważańdotyczącychzagadnieniaaktówmowy,możnaprzypusz-
czać,żejejautorpiszącojęzyku,miałnamyśliformęmówioną,aniepisaną.Jeśli
tak,tojegoograniczonedodźwiękusłowo,mającemocwyrażaniaprocesówmy-
ślowych,nawiązujenietylkodosamejmyśli,aledokomunikacjiwogóle48.
Myślgnieżdżącasięwmowie,niewtekście49,rozwijasięudziecijednocze-
śniezezdolnościąmówienia50iniesposóboddzielićvanidźwiękuodmyśli,ani
myślioddźwięku”51.BiorączapunktwyjściaopinięE.Cassirera,iżvartykulacja
dźwiękuwypowiadanietylkogotowąartykulacjęmyśli,leczsamaprzygotowuje
jejdopierodrogę”52,możnaprzyjąć,żedźwiękimyślsąpołączonenierozerwal-
nymwęzłem.
Chociażwniniejszymopracowaniuprzyjmuję,iżdźwiękjestvechemzna-
czenia”53,niepodejmujętrudurozpatrywaniakwestiibezpośredniegonaśladow-
nictwavzjawisksłuchowychprzezprodukcjęiużyciedźwiękówmowy,ichgrup,
reduplikacji,wzdłużeńiopuszczeń,byoznaczyć,metonimicznielubmetaforycz-
nie,wytwórcówdźwięków,ruchy,rzeczyizjawiska,stanyumysłu,wielkościiodle-
46J.Aitchison,Ssak,którymówi.Wstępdopsycholingwistyki,Warszawa1991,s.15.
47J.R.Searle,Umysł,język,społeczeństwo.Filozofairzeczywistość,Warszawa1999,
s.240.
48W.J.Ong,op.cit.,s.27.
49Ibidem,s.109.
50J.R.Searle,Umysł,językś,s.240.
51G.Godlewski,op.cit.,s.132.
52E.Cassirer,Symbolijęzyk,Poznań1995,s.18.
53R.Jakobson,Poetykawświetlejęzykoznawstwa,[w:]RomanJakobsonwposzuki-
waniuistotyjęzyka2,red.M.R.Mayenowa,Warszawa1989,s.115.
