Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Mosca,VilfredoPareto,HaroldDwightLasswell,CharlesWrightMills).Wme-
todologiipracyposłużonosięzarównometodąindukcyjną(zastosowanąprzy
badaniachkwantytatywnychdotyczącychcechurzędników),jakidedukcyjną
(przytworzeniunarracjidotyczącejwpływuelitywładzynazjawiskaiprocesy
występującenaGórnymŚląsku).
Niniejszapracaopartajestnateoriielit,sformułowanejprzezG.Moscę
wksiążcept.Teoricadeigoverniwydanejw1884roku.Kontynuatoremtejkon-
cepcjibyłV.Pareto,którywprowadziłponadtopojęciencyrkulacjielit”,zgodnie
zktórymkażdaelitadochodzącadowładzypopewnymczasiestajesięniezdol-
nadopełnieniaswojejfunkcjiiustępujekolejnejelicie2.Badaniaklasykówkon-
tynuowanopotemwwielukrajach,takżewobszarzerozważańhistorycznych.
MariaKolabińskawpracypt.LacirculationdeselitesenFrancezajmowałasię
procesemkrążeniaelitweFrancjiodczasówKarolingów,natomiastRobertMi-
chelswdzieleZurSoziologiedesParteiwesensindermodernenDemokratieana-
lizowałproblematykęelitkształtującychsięwpartiachpolitycznych3.Badania
nadelitamiwpóźniejszymczasieprowadzilirównież:CarlMannheim,Frank
WilliamTaussig,CarlJoslyn,WilliamLloydWarner,PaulLuntiwieluinnych.
Niniejszyrysprzedstawicielielitwładzypowstałjednaknapodstawiekon-
cepcjinsocjologiirozumiejącej”,nabaziektórejniemieckisocjologMaxWe-
bertłumaczyłzjawiskobiurokracji.Przyjmowałon,żenwzachowaniachludz-
kich[…]występują,podobniejakwewszystkichprocesach,zależnościiregu-
larnościprzebiegu.Tymjednak,cowłaściwejestludzkiemuzachowaniu[…],są
zależnościiregularności,którychprzebiegmożnawsposóbzrozumiaływytłu-
maczyć”4.Nagruncietejteoriiniemieckisocjologstworzyłpojęcietzw.typuide-
alnego,mającesłużyćlogicznemuporządkowaniudanegozbioruprzedmiotów
lubzjawiskpoprzezporównywanieichzelementamiuznanymizatypyidealne
wobrębieokreślonegozbioru5.
BiurokracjęjakotypidealnynajpełniejM.Weberscharakteryzowałwswoim
monumentalnymdzieleGospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologiirozumieją-
cej6.Wrozdzialept.Typypanowaniasocjologwyróżniłtzw.czystetypypanowa-
nia,doktórychzaliczyłpanowaniemającecharakterracjonalny,tradycjonalny
icharyzmatyczny7.WNiemczechcesarskichobowiązującymtypempanowania,
2J.Sztumski:Elity.Ichmiejsceirolawspołeczeństwie.Katowice-Warszawa2003,s.37.
3R.Michels:ZurSoziologiedesParteiwesensindermodernenDemokratie.Stuttgart1925.
4Cyt.za:M.Weber:GesammelteAufsätzezurWissenschafslehre.Tübingen1973,s.427.
Jeśliniewskazanoinaczej,tłumaczeniacytatówobcojęzycznychsąmojegoautorstwa.
5Zob.https:llpl.wikipedia.orglwikilTypologia.
6M.Weber:Gospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologiirozumiejącej.Przeł.D.Lachow-
ska.Warszawa2002.
7Panowanieracjonalneopierasięnawierzewlegalnośćustanowionegoporządkuiprawa
wydawaniapoleceńprzezosobypowołanedosprawowaniawładzy-tymsamymjesttotzw.pa-
nowanielegalne.Panowanietyputradycjonalnegoopartejestnawierzewświętośćistniejących
oddawnatradycjiorazprawomocnośćobdarowanychprzeznieautorytetemosób.Wpanowaniu
